Journal of Urban Ethnology 13 (2015)

In the course of the 19th century, Prague, the political, economic and cultural centre of the Czech lands, witnessed the formation of a new social class – the working class. Driven by industrialization, the core of this class consisted of factory workers. Industrial cities were newly divided into commercial and residential districts; in Prague, workers sought accommodation near the city centre. Working-class Prague became a major part of Czech Prague. In the last three decades of the 19th century, the working class expanded out to the Prague suburbs, but the suburbs did not become working–class areas. The districts of Holešovice, Libeň, Smíchov, Košíře and the eastern part of Karlín were heavily working class, because tenement houses there offered plenty of cheap apartments. The construction of apartment complexes for factory workers began in the 1860s and reached a peak from the 1890s to the first decade of the 20th century. In 1921, 37.4% of the capital’s population was working class. As a consequence of the outcome of the Second World War, however, a new political force, i.e. the communist party, backed by manual labourers, began to demand the entire municipal space for itself. The memory of the city and even its social structure was to become “working class”. The author analyses the mechanisms by which this ideological plan was to be achieved: settling the city centre with labourers, removing the political undesirables from Prague, cleansing the Dejvice district of its “bourgeois” class, rewriting the history of Prague, reconstructing “ideologically appropriate” landmarks, establishing museums of the workers’ movement, creating a new “ideological” urban center, and increasing investment into the suburbs of the city

24 cm

W XIX wieku w Pradze, w centrum politycznym, gospodarczym i kulturalnym ziem czeskich uformowała się nowa warstwa społeczna – klasa robotnicza. W związku z uprzemysłowieniem jego rdzeń tworzyli robotnicy w fabrykach. W miastach przemysłowych na nowo wyodrębniło się jego środowisko rodzinne oraz środowisko pracy; robotnicy w Pradze poszukiwali miejsca zamieszkania przede wszystkim w centrum miasta. Tzw. Praga robotnicza stała się znaczącym elementem czeskiej Pragi. W ostatnim trzydziestoleciu ubiegłego stulecia klasa robotnicza zaczęła przesuwać się na praskie przedmieścia. Ale nie one stały się lokalizacją robotniczą. Charakter robotniczy miały głównie Holešovice, Libeň, Smíchov, Košíře, część wschodnia Karlína, gdzie oferowano tanie mieszkania najemne w galeriowcach. W latach 60. (ze szczytem przypadającym na lata 90. do pierwszej dekady XX wieku) zapoczątkowano budowę kolonii mieszkalnych dla robotników fabrycznych. W 1921 roku klasa robotnicza stanowiła 37,4 % ludności stolicy. Ze względu na wyniki drugiej wojny światowej nowa siła polityczna – partia komunistyczna, opierająca się na pracownikach fizycznych – zaczęła rościć sobie prawo do całej miejskiej przestrzeni. Pamięć miasta oraz jego struktura społeczna miały stać się „robotniczymi”. Autorka analizuje mechanizmy, za pomocą których dążono do osiągnięcia niniejszego planu ideologiczno-politycznego: zasiedlanie centrum miejskiego przodownikami pracy, eksmisja z Pragi niepożądanych dla państwa osób, oczyszczenie Dejvic z warstw „burżuazyjnych”, spisanie nowej historii Pragi, przebudowa ideologicznie „odpowiednich” zabytków, zakładanie muzeów ruchu robotniczego, utworzenie nowego „ideowego” centrum miejskiego, zwiększenie inwestycji na rzecz peryferii