Agri-food trade between EU and Russia – the effects of Russia’s sanctions

Celem artykułu jest próba oceny wpływu zastosowania przez Rosję sankcji odwetowych wobec państw członkowskich UE (w tym Polski) na zmiany w strukturze i wielkości handlu rolnospożywczego. Badanie przeprowadzono porównując obroty handlowe przed sankcjami (2013) oraz w analogicznym okresie po wprowadzeniu sankcji rosyjskich (2014). Podjęto próbę oceny wpływu sankcji na wartość i strukturę obrotów handlowych państw członkowskich UE, będących głównymi eksporterami na rynek rosyjski. Przedstawiono ujęcie sektorowe, uwzględniające poszczególne sekcje eksportu według Standard International Trade Classification (SITC) oraz szczegółową analizę skutków sankcji wobec polskiego rynku rolno-spożywczego. Słowa kluczowe: sankcje, handel rolno-spożywczy, handel UE-Rosja, rolnictwo, SITC.

Artykuł stanowi próbę oceny wpływu sankcji zastosowanych przez Rosję, jako retorsji (kontrsankcji) wobec państw członkowskich UE. Rosyjskie sankcje stanowią bowiem odpowiedź na restrykcje polityczne, a następnie ekonomiczne wprowadzone wobec Federacji Rosyjskiej przez UE (a także inne państwa m.in. USA, Kanadę), potępiające działania Rosji wobec Ukrainy [Zarate 2014]. Pierwsze sankcje na Federację Rosyjską Unia Europejska nałożyła w marcu 2014 r. W czerwcu 2014 r. podjęto decyzję o zaostrzeniu sankcji. 29 lipca 2014 r. zdecydowano o pierwszych, ekonomicznych sankcjach, których celem było uderzenie w konkretne sektory rosyjskiej gospodarki. W odpowiedzi na te sankcje Rosja podjęła działania retorsyjne. 7 sierpnia 2014 r. ogłosiła embargo na zachodnie produkty spożywcze i żywność (warzywa i owoce, mięso, ryby i przetwory mleczarskie). W artykule skoncentrowano się jedynie na oddziaływaniu sankcji rosyjskich, czyli rozumianych jako embargo wprowadzone przez Rosję na wskazane 1 prof. UŁ dr hab., e-mail: magdalena_rosinska@uni.lodz.pl 114 M. Rosińska-Bukowska produkty z państw UE. W niniejszej publikacji celowo, z uwagi na ograniczenie objętości artykułu, pominięto skutki wprowadzonego embarga na gospodarkę macierzystą (rosyjską), choć aspekt ten jest bardzo ciekawy i był również badany. Celem prezentowanego opracowania jest zatem próba oceny wpływu sankcji wprowadzonych przez Rosję (w sierpniu 2014 r.) na strukturę i wolumen handlu rolno-spożywczego UE-Rosja (ze szczególnym uwzględnieniem handlu rolno-spożywczego Polska-Rosja). Tak sformułowanemu celowi podporządkowano konstrukcję artykułu. Badaniu poddano zmiany w strukturze i wielkości handlu rolno-spożywczego, porównując obroty handlowe bezpośrednio po wprowadzeniu kontrsankcji rosyjskich (08.2014) z analogicznymi okresami w 2013 r., kiedy handel odbywał się bez restrykcji. Na wstępie przedstawiono wpływ sankcji na państwa UE – głównych unijnych eksporterów. Następnie zaprezentowano badanie uwzględniające jedynie handel rolno-spożywczy. Przeprowadzono analizę eksportu do Rosji w oparciu o sekcje klasyfikacji SITC (Standard International Trade Classification). Zaprezentowano także analizę skutków sankcji dla polskiego handlu rolno-spożywczego. Artykuł kończy próba oceny oddziaływania sankcji rosyjskich na przepływy towarów rolno-spożywczych UE-Rosja w okresie 04–08.2014 r. w stosunku do 04–08.2013 r.Podjęta próba oceny wpływu sankcji na interesy gospodarcze poszczególnych państw członkowskich UE wykazała, że choć główni eksporterzy na rynek rosyjski ponieśli wartościowo najdotkliwsze straty, to w istocie sankcje uderzyły najsilniej w mniejsze państwa członkowskie UE. Analiza skutków sankcji Handel rolno-spożywczy UE-Rosja – efekty rosyjskich sankcji 123 dla polskiego rynku rolno-spożywczego wykazała, że zachowuje się on podobnie do ogólnounijnego modelu, w tym, że skuteczny i zalecany jest model dywersyfikacji eksportu płodów rolnych, jak i przetworzonych produktów spożywczych. Dodatkowym wnioskiem (choć nie wprost wynikającym z przedstawionego w niniejszym opracowaniu badania) jest dostrzeżenie, że w obecnej fazie rozwoju gospodarki światowej konieczne wydaje się systematyczne urynkawianie unijnego rolnictwa. Służy ono bowiem stałej poprawie jego konkurencyjności w długim okresie.

Uniwersytet Łódzki

Magdalena Rosińska-Bukowska

The aim of the study is to assess the impact of Russian sanctions on EU Member States (including Poland) and any resulting changes in the structure and volume of the agri-food trade. The study involved comparing the trade before restrictions (2013) and in the same period after the introduction of Russia’s sanctions (2014). The study attempts to assess the impact of sanctions on the economic interests of EU Member States which are the main exporters to the Russian market. A sectoral approach has been presented, taking into account different sections of the agri-food export according to SITC as well as a detailed analysis of the effects of restrictions on the Polish agri-food market.