The heyday of lute music in Poland fell in the sixteenth and early seventeenth century, a
period when the most eminent European lutenists lived and worked at the courts of Polish
kings and princes. They included Valentin Bakfark, Jakub Polak, Krzysztof Klabon,
Diomedes Cato, Wojciech Długoraj, Kasper Sielicki and Michelangelo Galilei. The work of
most of them was known abroad as well, and a large part of their repertoire is preserved in
manuscripts and prints. Also, their compositions have been repeatedly published in
contemporary Polish series, such as Wydawnictwo Dawnej Muzyki Polskiej, Musica Antiqua
Polonica, Źródła do Historii Muzyki Polskiej and Muzyka w Dawnym Krakowie. The latter
decades of the seventeenth century were dominated by French lutenists, whose style of
performance and novel repertoire conquered the whole of Europe. Unfortunately, there are
few extant sources of lute music from the second half of the seventeenth century related to the
Polish-Lithuanian Commonwealth. The large manuscript of the Wodzicki Lute Tablature held
in the Hieronim Łopaciński Regional Public Library in Lublin (shelf number 1985) is an
exceptionally valuable source for Polish culture, yet one that represents quite a challenge to an
editor preparing a source-critical edition.
The author of the present article discusses the current state of research and the areas that
should be pursued and updated. They include the biographies of the members of the Wodzicki
family, the lives of some composers and identified scribes (Julien Blovin and Pierre Gallot le
Jeune), and also performance practice. Combining the results of these research efforts will
possibly yield far more comprehensive results compared to the current state of research. Also,
it is absolutely vital that a large group of concordances be taken into account. Only then is it
possible to appreciate the importance of the Wodzicki Lute Tablature as a source of
knowledge about the performance practice of the French lute masters. Since the manuscript
has no watermarks, information relating to dating and provenance must be based on the study
of other aspects of the manuscript, its repertoire, styles and biographical information. Account
must also be taken of the extensive European contacts of the Wodzicki family and their ability
to use those contacts to obtain repertoire for the source, which can also be useful in dating the
manuscript. Indications that it may have been compiled at the turn of the eighteenth century
include the absence of compositions by Silvius Leopold Weiss and the inclusion of a work
from Philipp Franz Le Sage de Richée’s Wrocław print Cabinet der Lauten (c.1695/1735).
The manuscript also contains works that can be classified as polonica and inscriptions, such
as the family name ‘Wodzicki’, which link the source to Polish culture, if only because this
was a Polish family ennobled by King John III Sobieski, which possessed its own court,
including in Kościelniki, near Cracow. The manuscript of the Wodzickis’ lute tablature
certainly deserves to be published in the prestigious series Monumenta Musicae in Polonia.
Złotym okresem dla muzyki lutniowej w Rzeczpospolitej był XVI i początek XVII wieku, gdy na dworach królewskich i książęcych działali czołowi europejscy lutniści. Należy wymienić tu m.in. Valentina Bakfarka, Jakuba Polaka, Krzysztofa Klabona, Diomedesa Catona, Wojciecha Długoraja, Kaspra Sielickiego czy Michelangela Galileiego. Twórczość większości z nich znana była również poza granicami tego kraju, a znaczna część ich repertuaru zachowana jest w rękopisach i drukach. Ich utwory stały się również wielokrotnie przedmiotem współczesnych edycji polskich serii wydawniczych, np. Wydawnictwo Dawnej Muzyki Polskiej, Musica Antiqua Polonica, Źródła do Historii Muzyki Polskiej czy Muzyka w dawnym Krakowie. Późniejsze dekady XVII w. to okres dominacji lutnistów francuskich, których styl gry, ale i nowoczesny repertuar, opanował całą Europę. Niestety, źródeł muzyki lutniowej z II połowy XVII w. związanych z Rzeczpospolitą Obojga Narodów jest niewiele, a rękopis tabulatury lutniowej Wodzickich z Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie (sygnatura 1985) jest źródłem obszernym i tym samym niezwykle cennym dla polskiej kultury, ale niełatwym dla redaktora przygotowującego edycję krytyczną tego źródła. Autor artykułu zwraca uwagę na obecny stan badań i zagadnienia, które należy kontynuować, ale i uaktualnić w tym obszarze. Są to m.in. badania poświęcone biografistyce rodziny Wodzickich, ale też niektórych kompozytorów, zidentyfikowanych skryptorów (Julien Blovin i Pierre Gallot le Jeune), a także praktyce wykonawczej. Połączenie wyników tej pracy pozwoli być może osiągnąć znacznie pełniejsze rezultaty w stosunku do obecnego stanu badań. Niezwykle istotne jest też wykorzystanie możliwie szerokiej grupy konkordancji. Dopiero, bowiem dzięki tej metodzie można zauważyć, że rękopis tabulatury lutniowej Wodzickich stanowi bardzo cenne źródło wiedzy o praktyce wykonawczej utworów francuskich mistrzów lutni. Z uwagi, iż w omawianym rękopisie nie znajdują się znaki wodne, informacje o datowaniu i proweniencji muszą opierać się na badaniach pozostałych elementów rękopisu, repertuaru, zagadnień stylokrytycznych i biograficznych. Dodatkową kwestią do uwzględnienia są również szerokie europejskie kontakty rodziny Wodzickich i możliwości płynące z pozyskiwania w ten sposób repertuaru do lutniowego źródła, które mogą posłużyć również do określenia datacji. Jednym z elementów wskazujących, iż rękopis powstawał na przełomie XVII i XVIII wieku jest brak w nim kompozycji Silviusa Leopolda Weissa, natomiast znalazł się tam m.in. utwór pochodzący z wrocławskiego druku Cabinet der Lauten autorstwa Philippa Franza Le Sage’a de Richée (ok. 1695/1735). W rękopisie tym znajdują się również przykłady utworów, które można zaliczyć do poloników, ale i inskrypcje, jak np. nazwisko „Wodzicki”, które zasadniczo wiążą to źródło z kulturą polską, jako że była to polska szlachecka rodzina nobilitowana przez króla Jana III Sobieskiego, posiadająca swój dwór m.in. w Kościelnikach koło Krakowa. Z pewnością rękopis tabulatury lutniowej Wodzickich zasługuje na wydanie w prestiżowej serii Monumenta Musicae in Polonia.
