Tytuł pozycji:
Efektywność techniczna, ekonomiczna i środowiskowa produkcji wybranych produktów roślinnych w regionach rolniczych Polski
The article presents regional differences in technical, economic and environmental
efficiency of production of winter wheat, winter rye, spring barley,
winter rape and sugar beet. The study used data collected in the AGROKO -
SZTY system and Polish FADN . Four-year averages were analysed to illustrate
the changes in the results of the surveyed activities. The measure
of technical efficiency was the productivity of factors of production (labour,
land and capital), economic efficiency – profitability index, which expresses
the ratio of production to economic costs. Whereas the environmental efficiency
is described by indicators showing the cost and level of inputs adversely
affecting the environment, i.e. mineral fertilisers (NPK) and plant
protection products.
The results show significant regional differences. The technical efficiency
of factors of production on farms located in the regions: Wielkopolska and
Śląsk, Pomorze and Mazury was higher than in Mazowsze and Podlasie and
in the region of Małopolska and Pogórze. Land productivity showed the lowest
level of variation in the regions. Economic production efficiency ranged
from 97.1% to 147.5%. Profitability index at the level of 97.1% was guaranteed
by rye in the region of Małopolska and Pogórze, whose height means
that the economic costs were not fully covered. For full coverage of the economic
costs it would be necessary to increase the yield or price of rye grain
by 4.5%. Regional differences in the applied dose of NPK fertilisers in the
cultivation of rye were 1.4 times, and in the case of other crops – 1.1 times.
While the cost of plant protection products varied more regionally. Differentiation
of 1.1 times was observed only for sugar beet, in the case of wheat and barley it amounted to 1.2 times, winter rape – 1.3 times, and rye
– 2.3 times. In the region of Pomorze and Mazury, and Wielkopolska and
Śląsk the cost of plant protection products and NPK fertilisers per 1 ha of
surveyed activities was mostly higher than in Mazowsze and Podlasie, and
Małopolska and Pogórze.
W artykule przedstawiono regionalne zróżnicowanie efektywności technicznej,
ekonomicznej i środowiskowej produkcji pszenicy ozimej, żyta ozimego,
jęczmienia jarego, rzepaku ozimego oraz buraków cukrowych. W badaniach
wykorzystano dane gromadzone w systemie AGROKOSZTY i Polski
FADN. Dla pokazania zmian w wynikach badanych działalności analizie
poddano średnie czteroletnie. Miarą oceny efektywności technicznej była produkcyjność
czynników wytwórczych (pracy, ziemi i kapitału), a efektywności
ekonomicznej – wskaźnik opłacalności wyrażający relację wartości produkcji
do kosztów ekonomicznych. Natomiast efektywność środowiskową opisują
wskaźniki pokazujące koszt oraz poziom nakładów wpływających negatywnie
na środowisko, tj. nawozów mineralnych (NPK) i środków ochrony roślin.
Wyniki badań wskazują na znaczne różnice regionalne. Techniczna efektywność
czynników produkcji w gospodarstwach położonych w regionie
Wielkopolska i Śląsk oraz Pomorze i Mazury była większa niż na Mazowszu
i Podlasiu oraz w regionie Małopolska i Pogórze. Najmniejszym zróżnicowaniem
w regionach charakteryzowała się produkcyjność ziemi. Ekonomiczna
efektywność produkcji zawierała się w przedziale 97,1-147,5%. Wskaźnik
opłacalności na poziomie 97,1% zapewniło żyto uprawiane w regionie Małopolska
i Pogórze. Jego wysokość oznacza, że koszty ekonomiczne nie zostały
w pełni pokryte. Dla pełnego pokrycia kosztów ekonomicznych konieczny
byłby wzrost plonu lub ceny ziarna żyta o 4,5%. Regionalne zróżnicowanie
zastosowanej dawki nawozów NPK przy uprawie żyta było 1,4-krotne,
a w przypadku pozostałych ziemiopłodów – 1,1-krotne.
Natomiast koszt środków ochrony roślin bardziej różnił się regionalnie.
Zróżnicowanie 1,1-krotne odnotowano tylko w odniesieniu do buraków cukrowych,
w przypadku pszenicy i jęczmienia było 1,2-krotne, rzepaku ozimego – 1,3-krotne, a żyta – 2,3-krotne. W regionie Pomorze i Mazury oraz Wielkopolska
i Śląsk koszt środków ochrony roślin oraz nawozów NPK w przeliczeniu
na 1 ha uprawy badanych działalności na ogół był wyższy niż w regionie
Mazowsze i Podlasie oraz Małopolska i Pogórze.