Osobliwe analityzmy słownikowe i frazeologizmy w polskojęzycznej wileńskiej prasie międzywojennej. (Na materiale „Kuriera Wileńskiego”)

This article presents specific dictionary analytisms and idiomatic phrases used in the Polish language of Kurier Wileński in the interwar period. I have found 50 dictionary analytisms (7 citations included) and 5 idioms (1 citation included). Amongst specific analytisms the Russicisms dominate: 31 items. Older Polish vocabulary creates a large group: 10 items. Six out of these phrases stand for recessive elements, four – are a part of obsolete lexis. One ephemeral unit (narzędzia moczowe) and one regionalism (skład apteczny) have appeared. The genesis of 5 unique idiomatic phrases excerpted from Kurier Wileński is shown in a following way: 3 Russicisms, 1 Ukrainian or Bielarusian borrowing (duby smalone), 1 idiomatic phrase of an unknown origin (ruszać się jak mucha w śmietanie). The textual frequency of appearance of all the collected peculiar lexical phenomena was in total 81 examples. As the analysis denoted, in the second decade of the period between the Wars the language of the editors of Kurier Wileński was less saturated with uniqueness than in the first ten years after the First World War. It could be – yet in the weak form – the result of contact of the Vilnius Region with ethnic Poland lands within one country.

W niniejszym artykule przedstawiono osobliwe analityzmy słownikowe i frazeologizmy funkcjonujące w polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego” w dwudziestoleciu międzywojennym. Z badanej gazety wyekscerpowano łącznie 50 analityzmów słownikowych (w tym 7 cytatów) i 5 frazeologizmów (w tym 1 cytat). W grupie osobliwych analityzmów dominują rusycyzmy: 31 jednostek. Stosunkowo licznie reprezentowane jest starsze słownictwo ogólnopolskie: 10 jednostek. Sześć spośród nich to elementy recesywne, 4 leksemy należą zaś do leksyki przestarzałej. W badanym dzienniku napotkano 1 jednostkę efemeryczną (narzędzia moczowe) oraz 1 regionalizm (skład apteczny). Geneza 5 osobliwych frazeologizmów wynotowanych z KW przedstawia się następująco: 3 rusycyzmy, 1 ukrainizm lub białorutenizm (duby smalone), 1 frazeologizm o niejasnym pochodzeniu (ruszać się jak mucha w śmietanie). Frekwencja tekstowa wszystkich zgromadzonych osobliwych jednostek leksykalnych była niewielka i wynosiła łącznie 81 wystąpień. Jak wykazała analiza, w drugim dziesięcioleciu okresu międzywojennego język redaktorów KW był nieco mniej nasycony osobliwościami niż w pierwszych latach po I wojnie światowej. Mógł to być – słaby jeszcze – efekt zbliżenia Wileńszczyzny z Polską etniczną w granicach jednego państwa.