Uczenie wstępnej konceptualizacji poznawczej na podstawie postaci z bajek i literatury pięknej

Conceptualisation of a case in the cognitive-behavioural therapy describes and explains the problems reported by the patient during treatment. Its basic function is focussing the therapy on reducing the treated patient’s stress and increasing his resistance to experienced difficulties. Such purposes can be achieved when conceptualisation meets several functions: sums up the patient’s experiences, normalizes his experiences, promotes involvement, makes complex problems or purposes feasible and organizes consecutive interventions. Furthermore, it identifies the patient’s strong points and suggests how to increase his resistance to stress, proposes the simplest interventions, anticipates and warns of future difficulties, helps to understand the lack of effects in therapy and enables a high quality supervision. For this reason, acquisition of the skills of correct conceptualisation in the cognitive-behavioural model is one of the therapist’s basic skills. This article presents a method of teaching the preliminary cognitive conceptualisation, based on analysis of selected literary figures. Interpreting the behaviour of such fairy-tales characters as: the Little Red Riding Hood, Ugly Duckling, Snow White, Jaś and Małgosia, or Cinderella we can notice how the child’s early experience contributes to disadaptational schema and compensatory schema. Following the experience of the above mentioned main characters we can notice that most of them were in a difficult situation and depending on their views they assumed different strategies: helplessness, active overcoming of difficulties, waiting for other people’s help. The same refers to literary characters: Anna Karenina, Geralt of Rivia (and his sweetheart), Stanisław Wokulski, and Mrs Dulska. We can learn how potential views affect our choices and actions. The examples contained in the article may support the teaching process. However, using this method as a method based on evidence has to be verified empirically.

Konceptualizacja przypadku w terapii behawioralno-poznawczej opisuje i wyjaśnia problemy zgłaszane przez pacjenta w trakcie leczenia. Jej podstawową funkcją jest ukierunkowanie terapii na zmniejszenie stresu leczonej osoby i zwiększenie jej odporności na doświadczane trudności. Osiągnięcie tych celów jest możliwe, gdy konceptualizacja spełnia kilka funkcji: podsumowuje doświadczenia pacjenta, normalizuje jego doświadczenia, promuje zaangażowanie, złożone cele lub problemy czyni możliwymi do realizacji oraz porządkuje kolejne interwencje. Ponadto identyfikuje mocne strony pacjenta i sugeruje, jak zwiększyć odporność na doświadczany stres, proponuje najprostsze interwencje, uprzedza wystąpienie trudności, pomaga zrozumieć brak efektów w terapii oraz umożliwia prowadzenie wysokiej jakości superwizji. Z tego względu nabycie umiejętności dokonywania prawidłowej konceptualizacji w modelu poznawczo-behawioralnym jest jedną z podstawowych umiejętności terapeuty. W niniejszej pracy zaprezentowano metodę uczenia wstępnej konceptualizacji poznawczej, opierając się na analizie wybranych postaci literackich. Interpretując zachowania takich postaci z bajek, jak Czerwony Kapturek, Brzydkie Kaczątko, Królewna Śnieżka, Jaś i Małgosia oraz Kopciuszek, można prześledzić, w jaki sposób wczesne doświadczenia dziecięce powodują powstawanie dezadaptacyjnych schematów oraz schematów kompensacyjnych. Śledząc losy wyżej wymienionych bohaterów, można zauważyć, że większość z nich znalazła się w trudnej sytuacji życiowej oraz że w zależności od swoich przekonań przyjmowała różne strategie – bezradność, aktywne przeciwstawianie się trudnościom, czekanie na pomoc innych. Podobnie jest w przypadku postaci literackich – Anny Kareniny, Geralta z Rivii (i jego ukochanej), Stanisława Wokulskiego i pani Dulskiej – możemy uczyć się, jak potencjalne przekonania wpływają na nasze wybory i działania. Zawarte w pracy przykłady mogą wspomóc proces nauczania. Jednak stosowanie tej metody jako opartej na dowodach wymaga jeszcze empirycznej weryfikacji.