Umowa społeczna w Rzeczypospolitej Obojga Narodów

W moim artykule prezentuję inne niż zazwyczaj spojrzenie na trzy dokumenty z czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1573): Pacta conventa, Artykuły henrykowskie i akt Konfederacji warszawskiej. Zwykle rozważa się je jako dokumenty o charakterze wyłącznie legislacyjnym, ja natomiast spróbowałem przedstawić je jako pisma filozoficzne. Zwróciłem uwagę, że w wielu miejscach zapisy tych trzech dokumentów zbliżone są do rozwiązań spotykanych w klasycznych koncepcjach umowy społecznej. Pomysły w nich zawarte są bliższe rozumieniu umowy społecznej w ujęciu Johna Locke’a niż Thomasa Hobbesa, ale powstały kilkadziesiąt lat wcześniej niż Lewiatan (1651) i ponad sto lat przed Dwoma traktatami o rządzie (1690).