Kultura władzy i kultura uzasadniania w ujęciu Davida Dyzenhausa jako kategorie analizy proponowanych zmian w ustawie o Sądzie Najwyższym

The aim of this article is to describe two legal cultures, namely the culture of authority and the culture of justification, as formulated by David Dyzenhaus. This distinction between legal cultures proposed by the Canadian theorist of law makes an interesting contribution to the discussion on how to make headway with the problem of determining the limits of public authority and, consequently, the problem of implementing the principle of the separation of powers in such a way that conflicts do not arise. In general, with the culture of authority, justification of the actions of an authority is necessary only when it is being established, and once its authority has been established, the authority sees no further need to justify its decisions. Whereas in the cultureof justification, after an authority has already been established, the rules of the culture of justification require that the authority continue to justify all its decisions. The reconstruction of these conceptions of legal cultures are illustrated by the recently proposed Act on the Supreme Court in Poland. The conclusion of the paper indicates that the proposed changes to the functioning of the Supreme Court are clear examples of legislative action based on the directives of a culture of authority, which may lead to violations of the rule of law.

Celem artykułu jest charakterystyka dwóch kultur prawnych, tj. kultury władzy oraz kultury uzasadniania, sformułowanych przez Davida Dyzenhausa. Powyższa dystynkcja kultur zaproponowana przez kanadyjskiego teoretyka prawa stanowi interesujący głos w dyskusji nad tym, w jaki sposób wybrnąć z problemu wyznaczenia granic sprawowania władzy publicznej, a w konsekwencji również problemu bezkonfliktowego realizowania zasady podziału władzy. Najogólniej rzecz ujmując, w kulturze władzy uzasadnianie dla działania władzy jest konieczne na etapie jej ustanawiania, w momencie zaś jej ustanowienia władza nie widzi potrzeby uzasadniania swoich decyzji. W kulturze uzasadniania w sytuacji, gdy władza już została ustanowiona, reguły kultury uzasadniania nakazują władzy uzasadniać swoje wszystkie decyzje. Rekonstrukcja powyższych idei kultur prawnych została zilustrowana ostatnimi propozycjami zmian w ustawie o Sądzie Najwyższym. W konkluzji artykułu wskazano, że zaproponowane zmiany funkcjonowania Sądu Najwyższego są oczywistymi przykładami działań władzy ustawodawczej opartych na dyrektywach kultury władzy, co prowadzić może do naruszeń zasad państwa prawa.