How to read Hasan or the resurrection of a contingent apparition of real readers

How to read Hasan or the resurrection of a contingent apparition of real readersA fragment from the novel Death and the Dervish, the famous monologue by Hasan about the Bosniak identity, to which this review is dedicated, is exceptionally appropriate for an interpretative manipulation. We have approached it from two different methodological starting points. The first reading (the inner approach) attempts to shed light on the aesthetic efficiency of Hasan’s soliloquy in the context of the structure/totality of the novel. The second starting point (the outer approach) is reading the monologue as an auto-imagological, politically instrumentalized discourse. The text should also be understood as an implicit answer to the question of whether it is possible to plausibly combine these approaches despite the incompatibility of the analytical points, while considering the fact that the compatibility of the writer’s and reader’s worldview is not a necessary prerequisite for aesthetic communication. Jak czytać Hasana albo zmartwychwstanie przypadkowego widma rzeczywistych czytelnikówFragment powieści Derwisz i śmierć M. Selimovicia, słynny monolog Hasana na temat bośniackiej tożsamości, któremu poświęcono niniejszy artykuł, jest wyjątkowo podatny na manipulacje interpretacyjne. W tekście dokonano jego analizy, obierając dwa różne metodologiczne punkty wyjścia. Pierwszy typ lektury (podejście wewnętrzne) jest próbą rzucenia światła na estetyczną skuteczność soliloqium Hasana w kontekście struktury całości powieści. Drugi punkt wyjścia (podejście zewnętrzne) to odczytanie monologu jako autoimagologicznego, politycznie zinstrumentalizowanego dyskursu. Celem tekstu jest także (implicit) próba odpowiedzi na pytanie, czy – mimo niezgodności punktów analitycznych – możliwe jest wiarygodne połączenie tych dwóch podejść, biorąc pod uwagę fakt, że zgodność poglądów pisarza i czytelnika nie jest koniecznym warunkiem wstępnym komunikacji estetycznej.