Instytucjonalne dylematy transatlantyckich stosunków bezpieczeństwa: Unia Europejska partnerem Stanów Zjednoczonych czy prymat NATO?

The aim of the article is to analyze the two institutional set-ups that have evolved within the framework of transatlantic security relations. First, it is NATO, which was created in 1949 as a military alliance whose original purpose was to counteract the threat posed by the Soviet Union and to control Germany by anchoring the United States on the European continent. Since then, and especially since the end of the Cold War, NATO has undergone a process of transformation, but a number of primary functions continue to be extremely important. Individual theories of international relations (neorealism, neoliberal institutionalism, social constructivism) interpret the changes in NATO differently. Second, an alternative institutional set-up to NATO may be security and defence relations between the European Union and the United States. It is more potential because the Union still has problems with its actorness in international politics.

Celem artykułu jest analiza dwóch układów instytucjonalnych, które rozwinęły się w ramach transatlantyckich stosunków bezpieczeństwa. Po pierwsze, jest to NATO, które powstało w 1949 r. jako sojusz wojskowy, którego pierwotnym celem było przeciwdziałanie zagrożeniu ze strony Związku Radzieckiego i kontrola Niemiec dzięki zakotwiczeniu Stanów Zjednoczonych na kontynencie europejskim. Od tego czasu, a w szczególności od końca zimnej wojny, NATO przeszło proces transformacji, ale szereg pierwotnych funkcji nadal ma ogromne znaczenie. Poszczególne teorie stosunków międzynarodowych (neorealizm, neoliberalny instytucjonalizm, konstruktywizm społeczny) w odmienny sposób interpretują zmiany w NATO. Po drugie, alternatywnym układem instytucjonalnym dla NATO mogą być relacje w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony pomiędzy Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi. Ma on bardziej charakter potencjalny, gdyż nadal Unia ma problemy ze swoją podmiotowością w polityce międzynarodowej.