Determinanty rywalizacji wyborczej w lokalnych elekcjach samorządowych

The paper attempts to present and explain the determinants of electoral competition and results, thereby influencing local political landscapes after the 2014 local government elections. The primary determinants analyzed in the paper include: (1) changes introduced to local government electoral law; (2) the socio-political situation in Poland before the local government elections; and (3) the character of local political arenas. A study has been carried out which demonstrated that political parties have withdrawn from direct electoral competition at the local level. The municipalities examined evidence that numerous local government activists have perfected the skill of “political adaptation to evolving social sentiments. The changes introduced to the electoral law, in particular the implementation of the majority formula in the elections to municipal councils, have resulted in the following, among other things: (1) mayors and their direct political backgrounds have been additionally empoweredin the local system; (2) election results have become disproportionate; (3) individuals lacking institutional political support have been scarcely interested in taking part in the electoral competition; and (4) councilors have focused on the matters of their own respective constituencies in their work. The most influential factor in local government elections and, thereby decisive in shaping the local system of power is the mayor (president of the town).

Celem artykułu jest przedstawienie i wyjaśnienie czynników, które wpłynęły na strukturę rywalizacji wyborczej oraz wynik wyborów, a w konsekwencji lokalne sceny polityczne po wyborach samorządowych w 2014 roku. Wśród głównych analizowanych determinant są: 1) zmiany samorządowego prawa wyborczego; 2) sytuacja społeczno-polityczna w Polsce u progu wyborów samorządowych oraz 3) charakter lokalnych scen politycznych. Prowadzone badania uwidoczniły zjawisko wycofywania się partii politycznych z bezpośredniej rywalizacji wyborczej na szczeblu lokalnym. Przykłady badanych gmin wskazują, że wielu lokalnych działaczy samorządowych posiadło doskonałe umiejętności „politycznej adaptacji” do zmieniających się nastrojów społecznych. Natomiast konsekwencją zmian w prawie wyborczym, a zwłaszcza wprowadzenia formuły większościowej w wyborach do rad gmin, są m.in. 1) dodatkowe wzmocnienie pozycji burmistrza i jego bezpośredniego zaplecza politycznego w lokalnym systemie władzy; 2) dysproporcjonalność wyników wyborów; 3) niewielkie zainteresowanie bezpośrednim udziałem w rywalizacji wyborczej osób bez instytucjonalnego zaplecza politycznego oraz 4) koncentrowanie się radnych w swojej działalności na problemach własnego okręgu wyborczego. Czynnikiem w największym stopniu determinującym lokalne elekcje samorządowe, a w konsekwencji charakter i kształt lokalnego systemu władzy, jest osoba burmistrza (prezydenta miasta).