Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Islamskiej Republiki Iranu wobec Afryki Subsaharyjskiej

The aim of this article is to analyze the role of sub-Saharan Africa plays in Iran’s calculations and foreign and security policy. In turn, several aspects will be analyzed, including the evolution of Iran’s approach towards this sub-region, its significance in Tehran’s geostrategic calculations, and a comparison of assumptions and actual accomplishments. The research hypothesis is that, in recent years, the importance of sub-Saharan Africa has grown in Iranian policymaking (during Mahmoud Ahmadinejad’s presidency), but the political and economic weakness of this country, as well as the deliberate actions of Saudi Arabia, has drastically limited Iran’s penetration capabilities on the African continent and set the boundaries of African-Iranian rapprochement, especially at the political and military level. As part of the analysis, the following questions are relevant: to what extent and why does sub-Saharan Africa appear from the perspective of some Iranian decision makers as an attractive sub-region?; to what extent and why do particular Iranian policy makers (presidents) differ in assessing the importance of Africa?; to what extent does Iranian-Saudi competition impact the effectiveness of Tehran’s policy?

Celem artykułu jest zanalizowanie miejsca, jakie w kalkulacjach i polityce zagranicznej i bezpieczeństwa Iranu odgrywa Afryka Subsaharyjska. W tym celu zostaną zanalizowane takie aspekty jak ewolucja podejścia do tego subregionu, jego znaczenie w geostrategicznych kalkulacjach Teheranu oraz porównanie założeń z faktycznymi sukcesami. Hipotezą badawczą jest stwierdzenie, że Afryka Subsaharyjska zyskała w ostatnich latach na dużym znaczeniu w polityce Iranu (podczas prezydentury Mahmuda Ahmadineżada), ale polityczna i gospodarcza słabość tego państwa, a także celowe działania Arabii Saudyjskiej, w drastyczny sposób ograniczają możliwość penetracji tego kontynentu przez Iran oraz wyznaczają granice afrykańsko-irańskiego zbliżenia, szczególnie na płaszczyźnie politycznej i militarnej. W ramach prowadzonej analizy istotne są następujące pytania: w jakim zakresie i dlaczego Afryka Subsaharyjska jawi się z perspektywy niektórych irańskich decydentów jako atrakcyjny sub-region? W jakim zakresie i dlaczego poszczególni decydenci (prezydenci) Iranu różnią się w ocenie znaczenia Afryki? W jakim stopniu rywalizacja irańsko-saudyjska przekłada się na skuteczność polityki w Teheranie?