Dwadzieścia pięć lat po rozwiązaniu byłego Związku Radzieckiego i ponownym zaistnieniu republik Azji Środkowej jako niezależnych państw region ten nadal jest sceną rywalizacji wielkich mocarstw (Rosji, Chin, Unii Europejskiej, USA, Indii, Japonii, Turcji i Iranu) konkurujących w swego rodzaju „nowej wielkiej grze”, mającej na celu zwiększenie wpływów geopolitycznych i gospodarczych w regionie. Trwające ukryte współzawodnictwo wyjaśniają jego geografia, zróżnicowane i bogate zasoby naturalne, takie jak ropa naftowa i gaz. Pomimo wspólnej przeszłości historycznej i kulturowej Azja Środkowa stanowi zrónicowany region o wieloetnicznej i wielojęzycznej strukturze oraz niskim stopniu integracji fizycznej, gospodarczej i handlowej. Brak wzajemnego zaufania, utrzymujące się napięcia dotyczące granic oraz wykorzystania i współużytkowania zasobów naturalnych, a także różne poziomy wyników gospodarczych stanowiły jak dotąd zagrożenie dla rozwoju prawdziwej współpracy regionalnej. W tym kontekście chińska inicjatywa OBOR (One Belt One Road – jeden pas, jedna droga), mająca na celu rozwój szybkiego transportu, teoretycznie mogłaby – w przypadku właściwej realizacji – poprawić połączenia międzyregionalne, rozwijając w ten sposób rynek Azji Centralnej oraz wspierając współpracę międzyrządową i kontakty międzyludzkie w regionie. Czy możemy w takim razie spodziewać się, że ambitna chińska inicjatywa OBOR zwiększy stabilność geopolityczną i pomoże uzyskać wspólne korzyści gospodarcze i handlowe w Azji Środkowej? Jakie są przesłanki, które należałoby spełnić? Autor szczegółowo analizuje pewne kluczowe wymagania polityczne, gospodarcze i instytucjonalne niezbędne w celu skutecznego wdrożenia strategii OBOR stwierdzając jednak, że trzy lata po uruchomieniu tego kluczowego instrumentu chińskiego modelu „globalizacji bez demokracji” jego wdrożenie stoi w obliczu poważnych problemów, budząc tym samym większe wątpliwości niż pewność.
Twenty five years after the dissolution of the former Soviet Union and the reemergence of the Central Asian Republics as independent States, this region continues to be the scene of rivalries amongst the big powers (Russia, China, the European Union, USA, India, Japan, Turkey and Iran) competing in a sort of a “new Grand Game” to increase their geopolitical and economic influence in the region. Its geography, diverse and rich natural resources, like oil and gas, explain the ongoing hidden rivalries. Despite its common historical and cultural past, Central Asia constitutes a heterogeneous region with a multiethnic and multi-linguistic composition and a low degree of physical, economic and trade integration. The lack of mutual trust, the persisting tension over borders and the use and sharing of natural resources, as well as different levels of economic performance have so far jeopardized the development of genuine regional cooperation. Against this background, the idea behind the Chinese OBOR Initiative to develop rapid transportation, if well implemented, could theoretically, by improving interregional connectivity, develop the Central Asia regional market and foster intergovernmental cooperation and people-to-people contacts within the region. In this context, could we expect that the ambitious Chinese OBOR Initiative will boost geopolitical stability and promote shared economic and trade benefits in Central Asia? What are the conditions for that need to be fulfilled?The author analyzes in depth certain crucial political, economic and institutional requirements for the successful implementation of the OBOR Strategy and concludes, however, that three years after the launching of this crucial instrument of the Chinese “globalization without democracy” model, its implementation faces major problems and thus raises more doubts than certainties.
