Czy posiadanie sprzecznych przekonań jest możliwe? Omówienie i krytyka argumentów za psychologiczną zasadą niesprzeczności

The aim of this paper is to present and analyze arguments provided for the Psychological Principle of Non-Contradiction which states that one cannot have, or cannot be described as having, contradictory beliefs. By differentiating two possible interpretations of PNC, descriptive and normative, and examining arguments (ontological and methodological) provided for each of them separately I point out the flaws in reasoning in these arguments and difficulties with aligning PNC with the empirical data provided by research done in cognitive and clinical psychology. I claim that PNC cannot be derived from any metaphysical stance regarding the mental phenomena and that having contradictory beliefs should be regarded as possible. Furthermore, I argue that interpreting a subject as having contradictory beliefs, and therefore abandoning PNC, can be more effective in explaining the phenomena of contradictory beliefs and irrational behaviour than solutions consistent with the PNC.

Celem tego tekstu jest rekonstrukcja i analiza argumentów przedstawianych za Psychologiczną Zasadą Niesprzeczności (PZN), stwierdzającą, że żaden podmiot nie może mieć sprzecznych przekonań lub być opisany jako posiadający sprzeczne przekonania. Poprzez rozróżnienie dwóch możliwych interpretacji PZN, deskryptywnej i normatywnej, oraz dokładne zbadanie argumentacji przedstawionej dla każdej z nich z osobna, wskazuję zawarte w nich błędy oraz problemy związane z uzgodnieniem ich z wynikami badań prowadzonych w psychologii poznawczej i klinicznej. Uzasadniam, dlaczego PZN nie może być wyprowadzona z żadnego ze stanowisk metafizycznych dotyczących nastawień sądzeniowych i że posiadanie sprzecznych przekonań powinno być uznane za możliwe. Następnie piszę, dlaczego zinterpretowanie niektórych podmiotów jako posiadających sprzeczne przekonania może być bardziej efektywne w wyjaśnianiu przypadków nieracjonalnego zachowania niż rozwiązania zgodne z PZN.