Ewolucja systemu politycznego w Chorwacji 1990-2010. Próba bilansu

Przed dwoma dekadami w Chorwacji rozpoczęła się ewolucja systemu politycznego, czego symbolem stało się zwycięstwo sił opozycyjnych w pierwszych wolnych i demokratycznych wyborach wiosną 1990 roku. Działając początkowo w realiach pogrążonej w głębokim kryzysie socjalistycznej Jugosławii, nowe władze republikańskie uchwaliły zmiany społeczno-ustrojowe, które doprowadziły do przyjęcia w grudniu 1990 roku konstytucji oraz do wystąpienia z federacji i ogłoszenia niepodległości. Szeroki zakres kompetencji prezydenta w połączeniu z autorytarnymi skłonnościami Franjo Tuđmana, „ojca” niepodległości i lidera największej chorwackiej partii, miały negatywny wpływ na proces demokratyzacji. Niewielkim tylko wytłumaczeniem jest trwający kilka lat stan wojny i brak kontroli rządu w Zagrzebiu nad całym terytorium Chorwacji. Dopiero po śmierci pierwszego prezydenta, w latach 2000-2001 nastąpiła podwójna transformacja – system pół-prezydencki zastąpiono parlamentarno-gabinetowym, jednocześnie rozpoczął się proces realnej demokratyzacji połączony z walką z patologiami, które pozostały po „dekadzie Tuđmana”. Podsumowaniem ewolucji systemu politycznego i swoistą manifestacją proeuropejskich nastrojów władzy w Zagrzebiu stały się zmiany konstytucji przyjęte w 2010 roku, które umożliwią wejście Chorwacji w struktury UE.

The evolution of the political system of Croatia has begun over two decades ago from the victory of the opposition in the first free and democratic election that took place in 1990. The New republican government, working at the beginning in the realities of sunken in crisis socialist Yugoslavia, began social and political changes that led to adopting in December of 1990 constitution and announcing independence. A wide range of president’s competences and the authoritative inclination of F. Tuđman, the “father” of independence movement and leader of the biggest Croatian party, had negative influence on the process of democ- ratization. The state of war that lasted for few years and the lack of control of government in Zagreb over the whole territory of Croatia just added to this process. Only after the first president had died, did the double transformation begun (2000–2001) – the semi presidential system was changed into a cabinet- parliamentary system. At the same time the process of real democratization has started, the government started to fight with the irregularities that remained after the “Tuđman’s decade”. The constitutional changes adopted in 2010, which will allow Croatia to enter the EU structures, are the summary to the evolution of the political system and a specific manifestation of pro-European political moods.