Miejsca święte i pielgrzymkowe w islamie sufickim i szyickim

Artykuł prezentuje panoramę najważniejszych i najbardziej reprezentatywnych miejsc świętych i pielgrzymkowych muzułmańskiego świata ze szczególnym uwzględnieniem ruchu pielgrzymkowego w dwóch krajach Azji Centralnej (Kazachstan i Uzbekistan). W pierwszym rzędzie omówiony został rytuał obowiązkowej pielgrzymki (hadżdż) do najświętszych miejsc islamu w Mekce oraz odwiedziny (zijara) grobu Proroka w Medynie i świętego miasta Jerozolimy. W klasycznym islamie sunnickim związanym z nurtem sufickim oraz w islamie szyickim istnieje bardzo dużo miejsc sakralnych odwiedzanych przez pielgrzymujących muzułmanów i związanych z postaciami świętych lub zasłużonych dla religii muzułmańskiej. Muzułmańscy święci uważani są w sufizmie za „przyjaciół Boga” (wali Allah), podobnie jak w szyizmie – Imam Ali i pozostali Imamowie szyiccy. Na grobach wielu znanych muzułmańskich świętych zostały wybudowane wspaniałe mauzolea i sanktuaria. Do najbardziej znanych mauzoleów w islamie sunnickim związanym z sufizmem należą: mauzoleum Rumiego w Konji, Ibn al-Arabiego w Damaszku, Kadira al-Dżilaniego w Bagdadzie, Hazrata Nizamuddina Auliya w Delhi, Ahmadu Bamby w Toubie (Senegal), Ahmada Jasawiego Chodżdży w Turkiestanie (Kazachstan), Baha-ad-Dina Nakszbanda nieopodal Buchary (Uzbekistan), w islamie szyickim natomiast – sanktuarium Imama Alego w Nadżafie, Imama Husajna w Karbali (Irak) czy Imama Rezy w Meszhedzie (Iran). Autor artykułu podkreśla rozwój muzułmańskiego ruchu pielgrzymkowego do grobów świętych mimo związanych z nurtem salaficko-wahhabickim tendencji reformatorskich negujących wyżej omówione zjawisko pielgrzymowania.

The author of the article presents some of the most important Muslim holy sites and pilgrimage centres, with a focus on Kazakhstan and Uzbekistan in Central Asia. He starts with the description of the obligatory pilgrimage (hajj) to the most sacred sites of Islam in Mecca, visit to the grave (zijara) of the Prophet in Medina and the holy city of Jerusalem. Many Muslims pilgrim to numerous holy places of the classical Sunni Islam and related Sufism, as well as Shiism, to venerate their saints or remarkable historic figures. Both Sufists and Shias call their saints “friends of God” (wali Allah), like Imam Ali and other imams. Their graves are marked with magnificent mausoleums and shrines. The most famous Sunni and Sufist mausolea are the Shrine of Rumi in Konya, the Tomb of Ibn al-Arabi in Damascus, the Shrine of Qadir al-Jilani in Baghdad, the Mausoleum of Hazrad Nizamuddin Auliya in Delhi, the Tomb of Ahmadou Bamba in Touba (Senegal), the Mausoleum of Ahmed Yasawi Khoja in Turkestan (Kazakhstan) and the Mausoleum of Baha-ud-Din Naqshband near Bukhara (Uzbekistan). For the Shia Muslims there are the Imam Ali Holy Shrine in Najaf, the Shrine of Imam Husayn in Karbala (Iraq) and the Imam Reza Shrine in Mashhad (Iran). The author points to the growing popularity of travelling to the graves of the Muslim saints despite its criticism by the reformers from the Salafi and Wahhabi quarters.