Registration of the Polish Collections Abroad – with special consideration for our threatened heritage – the endangered heritage in particular (2006-2015)

Political changes which have been started in the beginning of the ’90 resulted negative way on the situation of Polish collections abroad. Department for the Polish Cultural Heritage Abroad [presently: Department of Cultural Heritage Abroad and Wartime Losses] of Ministry of Culture and National Heritage noticed this increasing trend and launched in 2006 the Programme „Registration of the Polish Collections Abroad – with special consideration for our threatened heritage”, which was connected with previous efforts directed on creating the directory on Polish libraries abroad in the period 1938-1948 (published: 2005). The main purpose of the Programme „Registration of the Polish Collections Abroad...” became collecting information on the Polish written heritage abroad, dispersed, very often not known and forgotten, and – specifically in recent years – endangered. The results of the query from the period 2006-2008 were published in 2009, whereas the results of the similar efforts from the period 2009-2015 were published in the end of 2016. The paper presents the activities mentioned above and their conclusions and is meant on the one hand to somehow summarize the Programme of the Ministry of Culture and National Heritage and on the other to set the directions for the future registration efforts and fields of the more detailed research.

Przemiany polityczne następujące od lat 90. XX w. niekorzystnie wpłynęły na sytuację zbiorów polskich za granicą. W odpowiedzi na ów nasilający się problem Departament do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą (obecnie Departament Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych) Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2006 r. zainicjował program „Rejestracja zbiorów polskich za granicą ze specjalnym uwzględnieniem dziedzictwa zagrożonego”, który nawiązywał do prac nad informatorem o bibliotekach polonijnych w latach 1938-1948, opublikowanym w 2005 r. Program „Rejestracja zbiorów polskich...” miał na celu głównie zebranie wiadomości o polskim dziedzictwie piśmienniczym pozostającym na obczyźnie, rozproszonym, często nieznanym i zapomnianym, a w ostatnich latach szczególnie zagrożonym. Wyniki kwerendy z lat 2006-2008 opublikowane zostały w 2009 r. Natomiast wyniki prac z lat 2009-2015 ogłoszono pod koniec 2016 r. Artykuł prezentujący rezultaty wzmiankowanych działań oraz różnorakie doświadczenia i wnioski z nich płynące, stanowi niejako podsumowanie programu MKiDN. Ponadto zawarto w nim próbę wytyczenia kierunków dalszych prac rejestracyjnych i pola bardziej szczegółowych badań.