Cel badań. Celem badania było dostrzeżenie oraz opisanie funkcji, które mogą być pełnione przez sztuki (ze szczególnym uwzględnieniem muzyki) i kulturę popularną w procesie nauczania oraz wychowania ucznia na każdym etapie edukacji polonistycznej. W badaniu zwrócono uwagę na korzyści, jakie niesie wprowadzanie elementów artystycznych do konspektu lekcji języka polskiego. Dostrzeżono także zalety postawy proartystycznej nauczyciela-polonisty i wszelkich przejawów jego ekspresji.
Metoda. Aby zrealizować cel badania przeprowadzono eksperyment na lekcji języka polskiego, obserwację nieuczestniczącą młodzieży w komunikacji miejskiej, środowisku szkolnym i rodzinnym oraz zastosowano analizę filologiczną utworów literackich, takich jak: cykl o Harrym Potterze J. K. Rowling, trylogii Igrzyska Śmierci Suzanne Collins czy Makbeta Williama Shakespeare’a. Wszystkie te metody posłużyły jako części składowe hermeneutycznej metodologii – starano się opisać problem od ogółu do szczegółu. Ponadto odwołano się do różnych problemów nauczania opisanych w książce Wychowanie przez sztukę (Płoński, 1965), podjęto próbę polemizowania z nimi oraz uzupełniono je o nowsze spostrzeżenia badaczy oraz koncepcje psychologii poznania według Jeana Piageta, Lwa S. Wygotskiego, Jeroma S. Brunera i tezy formułowane przez Wincentego Okonia.
Wyniki. W procesie kształcenia ważną rolę pełnią – obok przedstawianych treści nauczania, wartości, przyswajania partii materiału gramatycznego, itd. – prywatne zainteresowania nauczyciela, które mogą wzbogacić każdą, nawet najnudniejszą, lekcję. Pasje pomagają niekiedy zwrócić uwagę uczniów na sposób analizy i interpretacji dzieła, formułowania myśli oraz postawę wobec tekstu. Zdają się być także katalizatorem odkrywania metod pogłębiających wiedzę, a więc nauczania. Dzięki nim nauczyciel zobligowany jest do udoskonalania metod nauczania oraz dostosowywania ich do potrzeb uczniów. Podstawowe pytanie, które nas zainteresowało brzmi: jaki wpływ ma wprowadzanie różnego typu sztuk i elementów kultury popularnej na proces edukacji oraz jak funkcjonalnie wykorzystywać przedstawione elementy na lekcjach języka polskiego? Pytamy również, co dzieje się z przedstawionym materiałem (czy jego wartość ulega modyfikacjom, czy pojawiają się nowe konteksty, itd.). Czy wprowadzanie sztuk ma wpływ (i jeśli tak, to jaki) na rozumienie tematu przez ucznia? Czy taki zabieg warunkuje też efektowniejszą umiejętność zapamiętywania oraz uczenia się?
Wnioski. Otwartość na odkrywanie nowych metod dydaktycznych, łączenie treści powinno towarzyszyć nauczycielom-polonistom. Wykorzystywanie elementów kultury popularnej i różnych sztuk na zajęciach wprowadza atmosferę przyjazną nauczaniu i uczeniu się, lekcje stają się ciekawsze, a proces dydaktyczny bardziej efektywny. Zadaniem nauczyciela jest w twórczy sposób wspomagać i rozwijać proces uczenia się. Takim wzbogaceniem lekcji zdają się być sztuki i elementy kultury popularnej, które za sprawą przeżycia estetycznego wpływają na proces uczenia się oraz wychowania młodego człowieka. Co więcej- wiadomości zawarte w artykule mogą służyć jako metodyczne wskazówki dla nauczycieli języka polskiego, zwłaszcza początkujących.
Aim. The aim of the study was to identify and describe the functions which can be performed by the arts (with particular emphasis on music) and popular culture in the process of teaching and advancing the student at every stage of Polish language education. The study drew attention to the benefits of introducing artistic elements into the framework of Polish language lessons. The advantages of a pro-artistic Polish teacher's attitude and all manifestations of his or her expression were also noted.
Method. To achieve the aim of the study, an experiment was carried out on Polish language lessons, non-particpative observation of youth communication in public transport, school and family environments, as well as a philological analysis of literary works such as the Harry Potter cycle by J. K. Rowling, the death trilogy of Suzanne Collins or Macbeth by William Shakespeare. All these methods served as part of the hermeneutic methodology, attempting to describe the problem from the general to the specific. In addition, various teaching problems described in the book Education through Art were referred to (Płońśki, 1965), an attempt was made to argue with them, and they were supplemented with newer insights of researchers and concepts of psychology of cognition according to J. Piaget, L. S. Vygotsky, J. Bruner and the theses formulated by Wincenty Okoń.
Results. In the process of education, besides teaching content, values, and the acquisition of much grammar material, the teacher's private interests play an important role, which can enrich every, even the most boring, lesson. Passions sometimes help draw students' attention to the method of analyzing and interpreting of the work, and the formulation of thoughts and attitudes towards the text. They also seem to be a catalyst for discovering methods which deepen knowledge, and therefore teach. Thanks to them, the teacher is obliged to improve the teaching methods and to adapt them to the needs of the students. The basic question that interests us is: what is the impact of introducing different types of arts and elements of popular culture on the education process and how to use these elements in Polish language lessons? We also ask what happens to the this material, whether its value is modified, whether new contexts, etc. appear. Does the introduction of the arts affect how the student understands the topic, and if so, in what way? Does this procedure also determine a more effective ability to remember and learn?
Conclusions. Openness to discovering new didactic methods introducing new content should be part of the remit of Polish language teachers. The use of elements of popular culture and various arts in class introduces a friendly atmosphere for both teaching and learning, lessons become more interesting and the teaching process is more effective. The teacher's task is to creatively support and develop the learning process. Such a wealth of lessons seem to be the arts and elements of popular culture, which, through aesthetic experience, affect the process of learning and the development of a young person. Moreover, the information contained in the article can serve as methodical tips for Polish language teachers, especially beginners.
