Przeobrażenia demograficzne ośrodków miejskich Ponidzia w latach 1990–2010

Ponidzie to potoczna nazwa obszaru obejmującego środkową i dolną część dorzecza Nidy. Pod względem fizyczno-geograficznym teren ten leży w Niecce Nidziańskiej, a administracyjnie położony jest w południowej części województwa świętokrzyskiego. Na opisywanym obszarze istnieją wyłącznie małe miasta, wśród których demograficznie dominuje Busko-Zdrój liczące 16,7 tys. mieszkańców. Drugim pod względem liczby mieszkańców jest Pińczów (11,3 tys. mieszk.). Ponadto status miasta powiatowego posiada Kazimierza Wielka, licząca jedynie 5,5 tys. mieszk. Pozostałymi ośrodkami miejskimi są: Chmielnik, Skalbmierz i Działoszyce. Wielowiekową historię osadnictwa na opisywanym terenie determinowały sprzyjające rozwojowi rolnictwa warunki środowiska przyrodniczego. Ponadto ważnym czynnikiem miastotwórczym na Ponidziu było wielowiekowe funkcjonowanie ważnych gospodarczo szlaków handlowych. W analizowanym okresie w demografii miast Ponidzia bardzo wyraźnie zaznaczają się tendencje negatywne. Zaobserwowano m.in. ujemne saldo migracji, spadek liczby mieszkańców oraz starzenie się ludności. Stwierdzono, iż nasilenie tych zjawisk przybiera różny przebieg i zależy od następujących czynników: statusu miasta, odmiennie przebiegających procesów restrukturyzacji przemysłu po 1989 r., oraz przeobrażeń społeczno-gospodarczych związanych z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Istotne okazuje się także położenie miast w odniesieniu do współcześnie funkcjonujących szlaków komunikacyjnych, szczególnie o znaczeniu ponadregionalnym.

Ponidzie is a common name for the area comprising the central and lower part of the basin of the Nida River. In physical and geographical terms this area lies in the Nida mBasin and is administratively located in the southern part of the Świętokrzyskie Voivodeship. On the described area there are only small towns among which the demographically dominating one is Busko-Zdrój numbering 16.7 thousands inhabitants. The second most inhabited place is Pińczów (11.3 thousands inhabitants). Moreover, the status of the district town has Kazimierza Wielka numbering only 5.5 thousands inhabitants. Other urban centres are: Chmielnik, Skalbmierz and Działoszyce. Centuries-old history of settlement in the described area was determined by the development of agriculture. In addition, an important town-forming factor on Ponidzie was a number of ancient, economically important, trade routes. In the analysed demographic period negative trends (negative net migration, population decline and population ageing) are clearly visible. It was found that the severity of these events takes a different course and depends on the following actors: the status of the city, industrial restructuring after 1989 and the socio-economic transformations associated with Polish accession to the EU. Also location of cities in relation to the contemporarily operating regional routes seems to be important.