BRUTALIZM W ARCHITEKTURZE; CIĄGŁOŚĆ TRADYCJI

Brutalizm, nurt architektury modernistycznej, który rozwinął się w Europie wkrótce po II wojnie światowej, wyróżniający się surowym monumentalizmem kubicznych form i szczerą ekspresją użytych materiałów, przeżywa dziś renesans. Wzrost zainteresowania tego typu architekturą potwierdzają werdykty jurorów corocznie przyznawanej nagrody Pritzkera. Charakter budowli, autorstwa nagrodzonych w dwóch ostatnich latach laureatów- chilijskiego architekta Alejandro Aravena (Pritzker 2016) oraz zespołu RCR Arquitectes Rafael Aranda, Carme Pigem i Ramon Vilalta) z Hiszpanii (Pritzker 2017) zdaje się potwierdzać, że idee zainicjowane przez liderów brutalizmu połowy XX wieku – Le Corbusiera, Jaapa Bakemę, Alison i Petera Smithsonów, Louisa Kahna, Paula Rudolpha oraz Marcela Breuera, odkrywane są dziś ponownie. Zważywszy na nieporównywalny kontekst polityczno-ekonomiczny i technologiczny, w którym działali twórcy połowy XX wieku i współcześni, dzisiejsza fascynacja brutalizmem wydaje się szczególnym fenomenem. Celem artykułu jest analiza tego zjawiska oraz przedstawienie ciągłości tradycji brutalistycznej w odmiennych uwarunkowaniach społecznych i cywilizacyjnych. Metoda badawcza opiera się na analizie przedstawianych obiektów architektury, przeprowadzonej na podstawie literatury, dostępnej dokumentacji architektonicznej, ale przede wszystkim własnego doświadczenia znajomości kilku omawianych przykładów z autopsji. Przeprowadzone studia przypadku i badania mają wartość edukacyjną i praktyczną, stanowiąc źródło wiedzy i inspiracji dla twórczości architektonicznej.

The brutalist movement in architecture, thriving in Europe in the years 1950–1960 following the period of World War II, introduced a new style in architecture expressing in monumental cubical forms the strength and plasticity allowed by innovative technologies, reinforced concrete, steel and glass. The character of architecture represented by the last two winners of the Pritzker Award – Chilean architect Alejandro Aravena (Pritzker 2016), and RCR Office (Rafael Aranda, Carme Pigem, and Ramon Vilalta) from Spain (Pritzker 2017) – seems to confirm that the ideas initiated by brutalist architects in the middle of the twentieth century (Le Corbusier, Alison and Peter Smithson, Louis Kahn, Paul Rudolph and Marcel Breuer) are currently being rediscovered. Considering the incomparable political-economic and technological context the modern and mid-20th century creators worked in, the current fascination with brutalism is remarkable. The aim of the article is to explain this phenomenon and to present the continuity of the brutalist tradition under different social, political and technological circumstances. The research method is an analysis of the selected architecture examples based on the literature, architectural documentation available, but above all on the author’s own experience of visiting some of the presented sites. The carried out case studies and research have an educational and practical value, acting as a source of knowledge and inspiration for architectural creativity.