Wpływ polityki spójności Unii Europejskiej na rozwój w krajach członkowskich

Wzmacnianie spójności społeczno-ekonomicznej przez zmniejszanie różnic między krajami i regionami to jeden z podstawowych celów UE, który jest realizowany przez politykę spójności. O znaczeniu tej polityki świadczy systematyczny wzrost środków finansowych przeznaczanych na jej realizację. W latach 2007–2013 jest to kwota równa jednej trzeciej budżetu UE (Praca na rzecz regionów 2008, s. 1). Celem rozważań w artykule będącym przeglądem literatury jest odpowiedź na pytanie, jakie są efekty polityki spójności dla państw członkowskich. Uzyskanie odpowiedzi na to pytanie ma nie tylko walor poznawczy, ale także praktyczny. Pozwala bowiem ocenić skuteczność ważnych instrumentów finansowych UE, co jest podstawą do usprawnienia ich działania w kolejnych okresach. Dostarcza też argumentów w dyskusjach na temat efektywności tej polityki z krajami płatnikami netto wpłacającymi do budżetu UE więcej niż z niego otrzymują na zasadzie solidarności. Ocena efektów polityki spójności jest niejednoznaczna. Waha się od ocen bardzo pozytywnych przez sceptyczne po negatywne.Z wielu prowadzonych badań wynika, że procesowi konwergencji między krajami UE towarzyszą rosnące dysproporcje wewnątrzpaństwowe. W niektórych krajach mamy więc do czynienia z procesem dywergencji – zwiększaniem się różnicy między regionami najbogatszymi i najbiedniejszymi. Według analiz przedstawianych przez Komisję Europejską, polityka spójności przynosi efekty pozytywne, gdyż następuje stopniowe wyrównywanie różnic w rozwoju na poziomie państw członkowskich. Najsłabsze gospodarczo kraje powoli zmniejszają dystans do średniej notowanej w całej Wspólnocie. Regiony najbiedniejsze rozwijają się bardzo szybko i uzyskują coraz wyższy PKB na mieszkańca w stosunku do średniej unijnej. Według Komisji, jest to dowodem na ogólną konwergencję regionów UE. Chociaż, co też jest odnotowane przez Komisję, w latach 1995–2007 różnice regionalne w poziomie PKB per capita w niektórych słabiej rozwiniętych państwach członkowskich pogłębiły się. Metodologia zastosowana w artykule to analiza treści raportów, opracowań, literatury przedmiotu oraz danych statystycznych Eurostatu.

Strengthening the socioeconomic cohesion through reduction of differences between countries and regions is one of the essential objectives of the EU, which is implemented by the cohesion policy. The importance of this policy is evidenced by a systematic growth of financial means assigned for implementation thereof. In 2007-2013, this is the amount equal to one third of the EU budget (Praca na rzecz regionów 2008, p. 1). An aim of considerations in the article being a review of the literature is to answer the question of the effects of the cohesion policy for the member states. Receiving an answer to this question has not only the cognitive value but also practical as it allows assessment of effi cacy of important EU financial instruments what is the basis for improvement of their action in further periods. It also provides arguments in discussions on this policy’s effectiveness with countries who are net contributors paying to the EU budget more than they receive from it on the solidarity principle. Evaluation of the cohesion policy’s effects is ambiguous. It oscillates from very positive evaluations, through sceptical, to negative ones. Numerous surveys carried out show that the process of convergence between the EU countries is accompanied by ever growing intrastate disproportions. In some countries, therefore, we deal with the process of divergence – an increasing of the disparity between the richest and the poorest regions. According to the analyses presented by the European Commission, the cohesion policy yields positive effects as there takes place a gradual equalising of differences in development at the level of member states. The economically weakest countries slowly reduce the distance to the average noted in the entire Community. The poorest regions are developing very quickly and acquire the higher and higher per capita GDP related to the EU average. In the Commission’s opinion, this is a proof of the overall convergence of EU regions. Although, what is also reported by the Commission, in the years 1995-2007, the regional differences in the per capita GDP level in some less developed member states deepened. The methodology applied in the article is an analysis of the contents of reports, studies, subject literature, and Eurostat’s statistical data.