Economic Effects of Changes in the Excise Tax on Tobacco Products in Poland

Celem artykułu jest ocena wpływu zmian stawek akcyzy na ceny, konsumpcję oraz wpływy podatkowe do budżetu państwa na rozwój krajowej branży tytoniowej. Badanie przeprowadzono m.in. z wykorzystaniem metod statystycznej analizy porównawczej, dynamiki głównych elementów rynku, analizy regresji wykładniczej oraz analizy wybranych wskaźników finansowych. Z przeprowadzonych badań wynika, że w latach 2010–2021 branża tytoniowa w Polsce wykazywała wysoką dynamikę rozwoju, a decydowały o tym bezpośrednie inwestycje zagraniczne i konkurencyjność na unijnym rynku. Polityka fiskalna determinowała ceny wyrobów tytoniowych, gdyż podatki pośrednie dominowały w strukturze cen detalicznych. Rosnące stawki podatku akcyzowego skutkowały spadkiem konsumpcji papierosów, który był rekompensowany wzrostem spożycia innowacyjnych wyrobów. Efektywność polityki fiskalnej potwierdzają także rosnące dochody budżetowe i ograniczenie udziału szarej strefy w wewnętrznym rynku. W ostatnich latach dochody konsumentów wzrastały jednak szybciej niż ceny wyrobów tytoniowych, co powodowało poprawę ich przystępności cenowej. Podsumowując, w latach 2022–2027 stawki podatku akcyzowego będą sukcesywnie wzrastały ze względu na harmonizację krajowego prawa podatkowego z przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej. Wzrost stawek akcyzy będzie determinował produkcję i sprzedaż wyrobów tytoniowych, które będą dostosowywały się do uwarunkowań popytowych. Wyższe stawki podatku akcyzowego wpłyną na wzrost cen wyrobów tytoniowych i dochodów budżetu państwa z podatków pośrednich.

The aim of the article is to assess the impact of changes in excise duty rates on prices, consumption, and tax revenue to the state budget on the development of the domestic tobacco industry. The study was conducted, among other things, using methods of statistical comparative analysis, dynamics of the main elements of the market, exponential regression analysis, and analysis of selected financial ratios. The research shows that between 2010 and 2021 the tobacco industry in Poland developed very dynamically due to foreign direct investments and competitiveness on the EU market. Fiscal policy determined prices of tobacco products, as indirect taxes dominated the structure of retail prices. The increasing rates of excise duty resulted in a decrease in cigarette consumption, which was compensated by an increase in the consumption of innovative products. The effectiveness of fiscal policy is also confirmed by the growing budget revenues and reducing the shadow economy in the internal market. In recent years, however, consumer income has been growing faster than the prices of tobacco products, which has resulted in their better affordability. In conclusion, between 2022 and 2027, excise tax rates will gradually increase due to the harmonization of the national tax law with the regulations in force in the European Union. The increase in excise duty rates will determine the production and sale of tobacco products, which will adapt to demand conditions. Higher rates of excise tax will result in an increase in the prices of tobacco products and state budget revenues from indirect taxes.