Podmiotowość moralna osoby w perspektywie olitycznego postulatu równej "wolności do"

Artykuł dotyczy zagadnienia wolności indywidualnej i problemu zagrożeń, jakie może pociągać za sobą hołdowanie niektórym jej odmianom. Klasycznie pojmowana wolność, zwana negatywną, utożsamiana z brakiem zewnętrznego przymusu, może stać w opozycji do tak zwanej wolności pozytywnej. To ostatnie pojęcie definiowane jest na ogół poprzez możność, co przywodzi na myśl jego związek z pojęciem władzy. Punktem wyjścia rozważań stała się analiza wybranych aspektów obu wolności. Rozróżnienie tych dwóch fenomenów jest istotne dla zrozumienia niektórych procesów zachodzących we współczesnej wspólnocie politycznej. Konsekwentne odwoływanie się do paradygmatu tzw. wolności pozytywnej może bowiem przynosić trudne do przewidzenia konsekwencje w postaci uzasadnianej ideologicznie ingerencji w wiele sfer ludzkiego działania. Za szczególnie brzemienne w skutki należy uważać konotacje tzw. wolności pozytywnej i równości. W istocie bowiem wolność pozytywna, a szczególnie jej postulat szerzenia równości, staje się pretekstem dla zwiększania zakresu politycznego panowania. Może to wyrażać się w dążności do urzeczywistniania aspiracji jednych grup społecznych kosztem innych. Takie podejście siłą rzeczy stoi w opozycji do poglądów upatrujących fundamentów społecznego porządku w prymacie wolności negatywnej i obowiązywaniu zasad sprawiedliwości. Wspomniana ingerencja instytucji państwa w ludzkie działanie, będąca skutkiem propagowania niektórych aspektów koncepcji „wolności do” może grozić redukcją podmiotowości moralnej osób.

The paper refers to some problems regarding individual freedom, especially so called positive freedom (“liberty to”). Standard canon of the freedom (“liberty from”) emphasizes its negative nature, generally by the lack of interference of other people. Unlike this, positive freedom is usually defined by the possession of the ability or power. Our examination focuses on the relation between “liberty to” and moral subjectivity of the person. We describe moral subjectivity as an actually possessed ability to moral action. The main problem is that, if in political activity “liberty to” is joined with equality, it may lead to deep influence of political powers on human life. Ideologically determined demand of equality in positive freedom becomes justification for social redistribution of individual property. The State can bring the postulate of equality in “liberty to” by restricting human ownership and the freedom of choice. This may deprive people of their moral responsibility, but without it human beings lose their moral subjectivity.