Orientalizm na peryferiach. Esej recenzyjny.

Celem artykułu jest prezentacja książki Tomasza Zaryckiego pt. „Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe” oraz dyskusja z wybranymi tezami tej pracy, dotyczącymi stosunku wschodnioeuropejskiej inteligencji do idei Wschodu i Zachodu. Autor przekonuje, że inteligencja, która dominuje w sferze symbolicznej tego regionu, produkuje „ideologie wschodniości” – dyskursy petryfikujące polityczną i kulturową zależność regionu od Europy Zachodniej. Do analizy dyskursu wytwarzającego zniekształcony obraz Europy Środkowo-Wschodniej Zarycki wykorzystuje kategorie Orientu i orientalizmu Edwarda W. Saida. Niniejszy esej jest próbą dyskusji z tezą o trwającej do dziś kulturowej dominacji inteligencji w Polsce oraz problematyzacją ograniczeń proponowanej przez Zaryckiego krytycznej pespektywy.

The aim of the article is to present Tomasz Zarycki’s book “Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe” and to discuss selected arguments made in the book concerning Eastern European intelligentsia’s approach to the ideas of East and West. The author argues that intelligentsia, which dominates in the region’s symbolic sphere, produces the “ideologies of Eastness” – discourses that preserve the political and cultural dependence of the region on Western Europe. Zarycki applies Edward W. Said’s categories of Orient and orientalism to an analysis of discourse which produces a distorted image of Central and Eastern Europe. The present essay is an attempt to challenge and discuss the thesis that intelligentsia still dominates in Polish culture and to point out problems with the limitations of Zarycki’s critical perspective.