Relikty, implanty, pamiątki… Co bardziej rozwija kulturę lokalną?

W tekście omówiono różne formy korzystania z tradycji w kulturze lokalnej: od reliktów po „implanty” kulturowe. Esej stanowi rekonesans w tej dziedzinie, przedstawia swoisty katalog praktyk kulturowych, głównie dotyczących implantów. Ważne jest również pytanie o odbiorców tak przygotowanej oferty. Komu służyć mają „implanty” kulturowe? Interesująca jest tu także rola stowarzyszeń i fundacji, czy też ogólnie rzecz ujmując „NGO’sów” w kształtowaniu wspomnianych zjawisk. Główne tezy są tu dwie, po pierwsze – implanty tworzone są tam, gdzie kulturze lokalnej doskwiera jakiś poważny brak. W miejsce usuniętych, wyrugowanych, zapomnianych obiektów i tradycji powstają nowe; korzysta się z tkanki historycznej w tym procesie lub też implanty są tworzone z tkanki kulturowo obcej. Zjawisko obserwowane jest także w kulturze konsumpcji. Druga teza mówi, że tym, co umożliwia sprawne tworzenie implantów, są organizacje pozarządowe, które pełnią funkcję swoistego „niwelatora” barier wykonawczych, z jakimi borykają się inne instytucje. Przykłady z różnych regionów Polski i rejestrów kultury służą jako poparcie tych tez.

The article discusses various forms of using tradition in local culture: from relics to cultural “implants.” This essay is a reconnaissance in this field, and presents a kind of catalog of cultural practices, mainly concerning implants. The question of the recipients of thus prepared offerings is also important. Who the cultural “implants” are supposed to serve? The role of associations and foundations (in general – “NGO’s”) in shaping the aforementioned phenomena is also of interest. There are two main theses. Firstly, implants are created where the local culture suffers from some serious deficiency – in place of removed, uprooted, forgotten objects and traditions, new ones are created; historical tissue is used in this process or implants are created from culturally foreign tissue. The phenomenon is also observed in the culture of consumption. The second thesis says that what enables the smooth creation of implants are NGOs, which act as a kind of “leveler” of the performance barriers faced by other institutions. Examples from different regions of Poland and cultural levels serve to support these theses.