Opowiadanie świata. Dorośli w roli pośredników lektury współczesnej książki dla dzieci

Celem artykułu jest opisanie współczesnej funkcji i roli dorosłego pośrednika lektury w kontaktach małego dziecka z książką. Omówiona została specyfika literatury dla dzieci w kontekście komunikacji literackiej i współczesnej edukacji. Przedstawiono, jakich kompetencji od dorosłego wymaga czytanie wraz z dzieckiem książek obrazkowych i opowiadań o sytuacjach trudnych w życiu dziecka. Wybrane przykłady literackie obrazują, że książki dla najmłodszych wymagają wspólnego czytania dialogicznego, a dorosły najczęściej wówczas przyjmuje funkcję tłumacza zarówno trudnych słów, świata przedstawionego, jak i kontekstu kulturowego, społecznego czy politycznego. Artykuł ma charakter przeglądowy, zebrane w nim tropy wskazują na konieczność świadomego i kompetentnego pośredniczenia we współczesnej lekturze dziecięcej przez nauczycieli, rodziców i innych dorosłych uczestników edukacji literackiej.

The aim of the article is to describe the contemporary function and role of an adult reader as a mediator in a young child’s contact with a book. The specificity of children’s literature in the context of literary communication and contemporary education was discussed. It shows what competencies are required from an adult to read picture books and stories about difficult situations in a child’s life together with a child. Selected literary examples illustrate that books for the youngest require joint dialogical reading, and the adult most often assumes the function of a translator of difficult words, the depicted world, as well as the cultural, social, or political context. The article is of a review nature, the clues collected in it indicate the need for conscious and competent mediation in contemporary children’s reading by teachers, parents, and other adult participants of literary education.