Human Freedom According to the Views of Aristotle of Stagira: Analysis of Its Doctrinal Category Using Gerald MacCallum’s Extended Formula of Freedom

Among contemporary researchers of the concept of freedom, there is complete agreement about the importance that Isaiah Berlin’s October 31, 1958, inaugural lecture “Two Concepts of Freedom”, given at the University of Oxford, has contributed to science. Published later and reprinted many times, it reorganized reflection on the concept of freedom by introducing the terms positive and negative freedom. Despite the appearance of numerous critical voices in the literature on the subject, it is certainly impossible to practice science today without recalling the aforementioned dichotomy. Nine years later, Gerald MacCallum – inspired by, i.a., Berlin’s theory – presented his own triadic model of freedom. In my research, I use this model, but extend its scope with an additional dimension of internal and external freedom. Therefore, the aim of this article is to reconstruct the category of human freedom present in the views of Aristotle of Stagira, carried out precisely by applying the extended formula of MacCallum and building its model with the use of the introduced research instruments. The adopted multidimensional perspective of observing human freedom allows for a comprehensive approach to various planes of human life, on which we can see the manifestations of this enigmatic and ambiguous concept that we call freedom.

Wśród współczesnych badaczy pojęcia wolności panuje całkowita zgoda co do znaczenia, jakie dla nauki odegrał wykład inauguracyjny Isaiaha Berlina z 31 października 1958 r. pt. „Dwa pojęcia wolności”, wygłoszony na Uniwersytecie Oksfordzkim. Opublikowany później i wielokrotnie przedrukowywany, uporządkował naukową refleksję nad pojęciem wolności poprzez wprowadzenie terminów wolności pozytywnej i negatywnej. Pomimo pojawienia się w literaturze przedmiotu licznych głosów krytycznych z pewnością nie można dziś uprawiać nauki bez przywołania wspomnianej dychotomii. Dziewięć lat później Gerald MacCallum – zainspirowany m.in. teorią Berlina – przedstawił własny trójczłonowy model wolności. W prowadzonych badaniach wykorzystuję właśnie ten model, ale rozszerzam jego zakres o dodatkowy wymiar wolności wewnętrznej i zewnętrznej. Dlatego celem niniejszego artykułu jest przeprowadzenie rekonstrukcji kategorii wolności człowieka występującej w poglądach Arystotelesa ze Stagiry przy zastosowaniu rozszerzonej formuły MacCalluma oraz zbudowanie jej modelu z wykorzystaniem wprowadzonych narzędzi badawczych. Przyjęta wielowymiarowa perspektywa obserwacji ludzkiej wolności pozwala na kompleksowe ujęcie różnych płaszczyzn życia człowieka, na których możemy dostrzec przejawy tej enigmatycznej i niezwykle trudnej do uchwycenia koncepcji, którą nazywamy wolnością.