Powrócić do kina wizualnego. Borowczyk i Lenica w zespole autorów filmowych „Kadr”

Artykuł ukazuje, na szerokim tle epoki, kulisy zawiązania słynnego duetu oraz powstania dwóch eksperymentalnych filmów Waleriana Borowczyka i Jana Lenicy dla ZAF „Kadr”. Filmy te, czyli Był sobie raz… (1957) i Dom (1958), zrealizowane poza ówczesnym systemem produkcji filmów rysunkowych i kukiełkowych, uchodzą za symboliczny początek tzw. polskiej szkoły animacji. Okazały się również przepustką dla obu autorów do międzynarodowej kariery. Na podstawie nowych dokumentów autor rekonstruuje artystyczny program Lenicy i Borowczyka, którzy w 1957 r. spisali swój artystyczny manifest. Próbuje ponadto wyjaśnić, dlaczego obie krótkometrażówki powstały w zespole zajmującym się produkcją pełnometrażowych filmów aktorskich, dlaczego zostały powitane jako przełom w dziedzinie kina animowanego oraz jakie były konsekwencje festiwalowych sukcesów tego duetu. Na marginesie autor ukazuje kulisy pracy nad niezrealizowanym projektem filmu średniometrażowego – adaptacją Kolonii karnej według Kafki.

The article shows, against a wide background of the era, the backstage of establishing a famous duet and the creation of two experimental films by Walerian Borowczyk and Jan Lenica for the Team of Film Authors “Kadr”. These films, i.e. Once Upon a Time… (1957) and Home (1958), realized beyond the then system of production of cartoon and puppet films, are considered a symbolic beginning of the so-called Polish animation school. They also turned out to be a pass for both authors to international careers. Based on new documents, Sitkiewicz reconstructs the artistic program of Lenica and Borowczyk, who in 1957 wrote down their artistic manifesto. He also tries to explain why both short films were made in a team involved in the production of full-length acting movies, why they were welcomed as a breakthrough in the field of animated cinema and what were the consequences of the duo’s success at the festival. In addition the author shows behind-the-scenes work on an unrealized medium-length film project – the adaptation of Kafka’s Penal Colony.