Badanie udziału czynnika ludzkiego z wykorzystaniem opracowanego modelu taksonomii przyczyn zdarzeń lotniczych

W artykule omówione zostało badanie opracowanego modelu taksonomicznego kodów statystycznych przyczyn zdarzeń lotniczych. W przyczynach zdarzeń lotniczych upatruje się od 70-90% udziału czynnika ludzkiego. Narzędzia stosowane dotychczas w lotnictwie wojskowym do identyfikacji przyczyn zdarzeń lotniczych nie uwzględniało postępu w rozwoju teorii bezpieczeństwa lotów w zakresie udziału czynnika ludzkiego. W opracowanym modelu kwalifikacji (nadawania kodów statystycznych) przyczyn zdarzeń lotniczych uwzględniono nowoczesne teorie bezpieczeństwa lotów, w postaci modelu 5M, teorii Jamesa Reasona oraz Systemu Analizy i Kwalifikacji Czynnika Ludzkiego (Human Factors Analysis and Classification System - HFACS), jako narzędzia skalowania udziału czynnika ludzkiego. Badanie przeprowadzono na podstawie analizy przyczyn zdarzeń lotniczych badanych przez Komisję Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego w latach 2008-2012 zgodnie z ustalonym algorytmem a następnie nadano kod statystyczny zgodnie z przyczyną główną wg taksonomii opracowanego modelu, taksonomii Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz stosowanej w Komitecie Bezpieczeństwa Lotów Lotnictwa Wojskowego Europy (AFFSCE). Ostateczna weryfikacja nastąpiła po zamianie parametrów jakościowych na ilościowe w postaci procentowego współczynnika udziału czynnika ludzkiego i porównanie otrzymanych wyników z odpowiednimi wynikami analiz przyczyn zdarzeń lotniczych w wybranych krajach NATO oraz w lotnictwie cywilnym poprzez stochastyczną weryfikację modelu.

Of Human Factor In Air Accidents Paper discussed participation of human factor in air accidents causes. Human errors are casual factors in about 70% to 90% of air occurrences. Up to now, Polish Air Force tools constructed to describe and clarify accidents causes did not consider a progress in flight safety theories and contribution of the human error as a causative factor of air accidents and incidents. That is the reason a method of modelling of air occurrences causes as a tool of human factor classification is presented. The new prepared taxonomy includes modern flight safety theories as 5M model, James Reason Theory and HFACS – Human factor Analysis and Classification System as a tool of classification of human factor in air accidents causes. The survey of the taxonomy was based on causes analysis of air accidents investigated by State Aviation Air Accident Investigation Board from 2008 up to 2012. According to prepared algorithm a statistical code of three taxonomies was determined to the main cause of each accident. To compare results the taxonomy, Civilian Aviation Authority taxonomy and Air Forces Flight Safety Committee (Europe) one were used. The final verification was made after qualitative parameters exchange for quantitative ones and compari son of human factors percentage with analogical results in NATO and civilian aviation.