Motyw kawii domowych (świnek morskich) w malarstwie europejskim doby nowożytnej

Przedmiotem niniejszych rozważań jest europejska recepcja motywu świnki morskiej na przykładzie dzieł malarskich z okresu od XVI do XVIII wieku. Interpretacja jej znaczenia w dawnej Europie jest o tyle interesująca, że dotyczy zwierzęcia o już ustalonej funkcji kulturowej. Ojczyzną świnki morskiej jest bowiem Ameryka Południowa, gdzie kawia hodowana była dla celów konsumpcyjnych, ale również pełniła ważną rolę społeczną i religijną. Kiedy kawia domowa trafiła do Europy, jako nowe zwierzątko o egzotycznych konotacjach zyskała status cennego okazu fauny i wkrótce stała się niezwykle modnym zwierzęciem hodowlanym wśród przedstawicieli wyższych sfer. Ewolucję tę daje się zaobserwować na gruncie sztuki. „Naturalnym środowiskiem” dla kawii stają się przedstawienia o charakterze zoologicznym i naukowym. Początkowo wizerunek świnki morskiej trafił na karty leksykonów, by stamtąd przedostać się do rozbudowanych kompozycji animalistycznych umożliwiających przedstawienie możliwie jak największego spektrum różnorodnych gatunków fauny. Perspektywa przyrodoznawcza, która włączyła świnkę do europejskiego bestiarium, wpłynęła znacząco na dalszy rozwój, już samodzielnych, wizerunków zwierzęcia. Rozpowszechniają się one najmocniej na przełomie XVII i XVIII wieku, szczególnie wśród artystów związanych z kręgami dworskimi. Tworzone dla zamożnych kolekcjonerów przedstawienia te były wyrazem swoistej mody na ten właśnie temat animalistyczny, o czym świadczą wzajemne zapożyczenia wśród malarzy podejmujących omawiany motyw.

This paper presents European reception of a guinea-pig motif on the example of paintings from the 16th to 18th centuries. Interpretation of its significance in early Europe is interesting insofar as it concerns an animal with an already established cultural function. After all, the guinea pig’s homeland is South America, where it was bred for food, but also played an important social and religious role. When a domestic guinea pig was brought to Europe, it fundamentally changed its original role. As a new animal with exotic connotations, it gained the status of a valuable faunal specimen and soon became a breeding animal extremely fashionable among the upper class. This evolution can be observed in the field of art. Cavia Porcellus starts to be depicted in representations of a zoological and scientific nature. Initially, the image of a guinea pig is placed in lexicons, and from there it makes its way into elaborate animalistic compositions that enable depiction of the widest possible spectrum of diverse fauna. A natural history perspective, which incorporated a guinea pig into the European bestiary, significantly influenced further development of, now independent, images of the animal. They became most widespread at the turn of the 17th and 18th centuries, especially among artists associated with court circles. Created for wealthy collectors, these depictions expressed a peculiar fashion for this particular animalistic theme, as evidenced by mutual borrowings among painters taking up the motif.