«Portretować znaczy spotykać»: Performatywność fotograficznych autoportretów Lene Marie Fossen

Artykuł dotyczy twórczości norweskiej fotografki Lene Marie Fossen (1986–2019) i poświęconego jej filmu dokumentalnego Autoportret (2020, reż. Margareth Olin, Katja Høgset i Espen Wallin). W próbie współmyślenia z fotograficznymi autoportretami artystki, która chorowała na anoreksję o ciężkim przebiegu, autor sięga po metodologie performatyczne, przede wszystkim teorie performatywności indeksu (Margaret Olin) i reprezentacji (Peggy Phelan). Inspirację zaproponowanego w artykule opisu praktyki artystycznej Fossen stanowią kategorie imaginariów autologicznych, obejmujących dyskursy wolności indywidualnej, i genealogicznych, obejmujących dyskursy społecznych ograniczeń (Elizabeth A. Povinelli). Autor interpretuje zdjęcia norweskiej fotografki jako efekty jej eksperymentów z własną cielesnością w punkcie przecięcia i wzajemnego podważania się tych imaginariów. Fotograficzne (re)prezentacje nie odpowiadają na pytanie, kim jest bądź nie jest rzeczywista Fossen, lecz są wypróbowywaniem siły wyobraźni artystki i odbiorców jej sztuki. Autor stawia tezę, że medium fotografii dało Fossen możliwość balansowania na granicy oznaczoności i nieoznaczoności, i dostrzega w tym emancypacyjny potencjał jej fotograficznych autoportretów.

This article discusses the work of the Norwegian photographer Lene Marie Fossen (1986–2019) and a documentary film about her: Self-Portrait (2020, dir. Margareth Olin, Katja Høgset, and Espen Wallin). In an attempt to co-think with photographic self-portraits of the artist, who suffered from severe anorexia, the author draws on methodologies of performance studies, especially the theories of performative index (Margaret Olin) and representation (Peggy Phelan). The proposed description of Fossen’s artistic practice has been inspired by categories of autological imaginaries, encompassing discourses of individual freedom, and genealogical imaginaries, encompassing discourses of social constraints (Elizabeth A. Povinelli). The author interprets Fossen’s photographs as results of her experiments with her own corporeality at a point where these imaginaries intersect and undermine each other. The photographic (re)presentations do not answer the question of who the real Fossen is or is not, but rather test the power of the artist’s and her audiences’ imagination. Arguing that the medium of photography gave Fossen the ability to balance the border between the marked and the umarked, the author sees this as the source of the emancipatory potential of her photographic self-portraits.