Rekonstrukcja i możliwości adaptacji dworców kolejowych na przykładzie wybranych obiektów z terenu Dolnego Śląska – wyniki analiz przeprowadzonych podczas warsztatów studenckich

Na terenie Dolnego Śląska w okresie dynamicznego rozwoju kolejnictwa w XIX w. powstały liczne obiekty związane z infrastrukturą kolejową. Wybudowano wtedy budowle wyjątkowe pod względem architektonicznym oraz inżynieryjnym. Celem pracy jest ukazanie obiektów związanych z kolejnictwem na Dolnym Śląsku, mających istotne walory architektoniczne, historyczne, kulturowe i krajobrazowe, a na skutek zaprzestania użytkowania – niszczejących i popadających w ruinę. Zamierzeniem autorek było też wskazanie potencjalnych źródeł inspiracji do rewitalizacji opisanych dworców – przykładów adaptacji budynków kolejowych do nowych zadań.W artykule zaprezentowano rekonstrukcje wybranych dworców w formie makiet architektonicznych. Szczegółowo zostały omówione trzy obiekty reprezentujące różne rozwiązania funkcjonalne i kubaturowe: Dworzec Marchijski we Wrocławiu, pierwszy dworzec w Jaworzynie Śląskiej oraz stacja kolejowa w Żelaźnie. Ich rekonstrukcje zostały wykonane na podstawie archiwaliów (odtworzenie pierwotnego wyglądu obiektu na podstawie archiwalnej dokumentacji budowlanej, rycin, fotografii) oraz opracowań naukowych i kart ewidencyjnych zabytków. Istotnym zadaniem publikacji było pokazanie wybranych założeń kolejowych w dobie ich świetności oraz skonfrontowanie ze stanem obecnym.

In Lower Silesia, during the period of dynamic development of the railway industry in the 19^th century, numerous objects related to railway infrastructure were created. At that time, some unique architectural and engineering objects were built. This article discusses selected buildings related to the railways in Lower Silesia that have significant architectural, historical, cultural and landscape values, but which have deteriorated and fallen into disrepair as a result of not being used. The authors’ intention was also to show potential sources of inspiration for the revitalization of the described cases – examples of railway station adaptation to new functions.The article presents reconstructions of selected stations in the form of architectural models. Three objects representing various functional and spatial solutions were discussed in detail: Marchijski Railway Station in Wrocław, the station in Jaworzyna Śląska, and the station in Żelazno. Reconstruction mockups of the facilities were made using archival building documentation, engravings and photographs, data from the Register of Monuments and scientific studies to research their original appearance and provide information on the changes that occurred over time to each facility and its functioning. An important aim k of the publication is to show selected railway facilities in the era of their splendor and to contrast this with their current state.