Influence of natural and anthropogenic factors on the distribution of xerothermic plants in the lower San river valley (SE Poland)

The aim of the present study was to describe the distribution of xerothermic species of vascular plants in the lower San River valley and the relationship between their density and the intensity of selected environmental (natural and anthropogenic) factors. Xerothermic species occurred more frequently in the present valley floor compared to the glacial terrace. Within the present valley, the highest density was observed in the floodplain. The examined species also occurred more often on steep slopes of the valley, at the margins of the present valley terraces, and in the area of occurrence of aeolian sands. Moreover, a positive correlation has been found between the number of xerothermic species and the area of polyhemeroby ecosystems. The distribution of xero- and thermophilous species is determined by natural edaphic and geomorphological factors as well as anthropogenic ones (land use, lowering of the groundwater level as a result of river regulation).

Celem badań była charakterystyka rozmieszczenia kserotermicznych gatunków roślin w dolinie dolnego Sanu oraz określenie zależności pomiędzy ich zagęszczeniem a nasileniem wybranych czynników środowiskowych. Materiał do analizy został zebrany podczas kartowania flory naczyniowej w latach 2002- 2008. Kartowanie przeprowadzono w siatce kwadratów o boku 1 km. Badania objęły teren o powierzchni 366 km2 (odcinek Ulanów-ujście Sanu). Do badań wytypowano 106 taksonów przywiązanych do siedlisk ciepłych i suchych. Relacje pomiędzy florą a czynnikami środowiskowymi oceniono metodami wizualno-porównawczą i statystyczną (współczynnik korelacji rang Speramana). Gatunki kserotermiczne występowały znacznie częściej na obszarze współczesnego dna doliny w porównaniu z terasą glacjalną. W obrębie współczesnej doliny największe zagęszczenie obserwowane było na obszarze terasy łęgowej. Badane gatunki częściej występowały również na stromych zboczach doliny, w strefie krawędziowej holoceńskiego dna doliny oraz na obszarze występowania piasków eolicznych. Stwierdzono ponadto dodatnią korelację pomiędzy liczbą gatunków kserotermicznych a powierzchnią ekosystemów polihemerobowych. Rozmieszczenie badanych gatunków uwarunkowane jest zarówno czynnikami naturalnymi (podłoże glebowe, rzeźba terenu) jak i antropogenicznymi (sposób użytkowania terenu, obniżenie poziomu wód gruntowych w wyniku regulacji rzeki).