Postępowanie z dorosłymi i nieletnimi sprawcami czynów naruszających wolność seksualną – wybrane problemy

W ciągu ostatnich kilkunastu lat polityka karna wobec sprawców przestępstw seksualnych uległa zaostrzeniu. Ustawodawca zwiększył sankcje wobec sprawców takich czynów, wprowadził także ograniczenie w stosowaniu wobec nich środków takich jak zawieszenie wykonania kary czy też zatarcie skazania. Jednocześnie do systemu wprowadzono szereg instytucji zajmujących się przestępcami seksualnymi, takich jak Państwowa Komisja do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15, czy Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym, których celem jest nadzór i kontrola sprawców.W artykule przeanalizowana zostanie polityka prowadzona wobec dwóch grup sprawców: dorosłych i nieletnich, którzy dopuścili się różnych form naruszenia wolności seksualnej. Po wprowadzeniu przedstawiającym przestępczość seksualną w ujęciu ilościowym, omówione zostaną sankcje stosowane wobec dorosłych oraz środki wychowawcze orzekane wobec nieletnich: posłużą one ocenie, czy w istocie należy mówić o konsekwentnej i surowej polityce w obszarze zwalczania przestępczości seksualnej.Szczególna uwaga poświęcona będzie rejestrowi sprawców przestępstw seksualnych, jako instytucji stosowanej – wyjątkowo – i wobec nieletnich, i sprawców dorosłych. Przedstawione zostaną problemy w funkcjonowaniu rejestru, zwłaszcza w przypadku nieletnich, a także problemy natury procesowej ujawnione w pierwszych 5 latach jego działania. W podsumowaniu uwag zakreślony zostanie z kolei kierunek dalszych badań, które – w ocenie autorek – pozwolą na ustalenie oczekiwań ofiar przestępstw seksualnych wobec polityki karnej.

In the past few years, the penal policy against sex offenders has become more strict and harsh. The sanctions against the perpetrators of such acts have been increased, while measures such as suspended sentences or removal of convictions have been limited. At the same time, a number of institutions dedicated to sex offenders have been introduced to the system, such as the State Commission investigating paedophilia cases or the register of sex offenders, the purpose of which is to supervise and control the perpetrators.The article discusses the public policy towards two groups of perpetrators: both adults and minors who have committed various forms of violation of sexual freedom. After an introduction presenting sexual crimes in quantitative terms, the sanctions against adults and the educational measures imposed against minors are discussed. They are used to assess whether the policy for combating acts that violate sexual freedom is consistent and strict.Particular attention is paid to the sex offenders register as an institution used – exceptionally – both against juveniles and adult offenders. Selected problems in the functioning of the register will be presented, especially in the case of minors, as well as procedural shortcomings revealed in the first five years of its operation.In the summary, the direction of further research will be outlined, which – in the authors’ opinion – will help determine the expectations of victims of sexual crimes regarding criminal policy.