Charakterystyka zmienności odpływu arktycznej rzeki lodowcowej w sezonie letnim na przykładzie rzeki Waldemara, Svalbard

W pracy przedstawiono wybrane elementy zmienności odpływu Rzeki Waldemara (Svalbard) w sezonie letnim 2014 roku. Przeprowadzone badania stanowią kontynuację pomiarów trwających nieprzerwanie od 1996 roku. Przeanalizowano zmienność w sezonie (na podstawie uśrednionych danych dobowych) oraz zmienność w ciągu doby (na podstawie danych godzinowych). Wybrane elementy odpływu nawiązano do przebiegu wybranych elementów meteorologicznych, zarówno w ujęciu ich wpływu na kształtowanie przepływu w sezonie letnim, jak i nagłych zdarzeń znacznie modyfikujących odpływ. W okresie pomiarowym średni przepływ wyniósł 0,72 m3s-1 i wahał się od 0,11 do 1,85 m3s-1. Zmienność odpływu była powiązana głównie z trzema zmiennymi meteorologicznymi: temperaturą powietrza, opadem atmosferycznym i wilgotnością względną. W sezonowym rytmie odpływu stwierdzono zmniejszenie przepływów wraz z czasem. Dobowy rytm odpływu wykazywał cechy typowe dla rzek lodowcowych: maksimum natężenia przepływu występowało w godzinach popołudniowych, minimum zaś w godzinach porannych. Zmienność odpływu Rzeki Waldemara w sezonie letnim 2014 roku była znacznie modyfikowana dwoma epizodami opadowymi, które wystąpiły w drugiej dekadzie lipca oraz w ostatnich dniach sierpnia.

In this work the selected elements of the Waldemar River discharge variations in summer season of 2014 were described. Discharge variability was analyzed in both scales: seasonal (based on daily means) and diurnal (based on hourly means). Runoff course was referenced to the selected meteorological parameters variability in both: their influence on the seasonal scale runoff shaping and sudden events, like rain floods. In the study period mean discharge was 0.72 m3s-1 and ranged from 0.11 to 1.85 m3s-1. General course of the Waldemar River runoff was connected with three meteorological variables: air temperature, precipitation and relative humidity. Correlation coefficients between them and runoff indicate strong relationships. In the seasonal scale the discharge decreasing with time was observed. However, this trend was interrupted several times when the periods of high and low air temperature or rain floods occurred. Daily discharge course was typical for proglacial rivers: maximum discharge was observed in the afternoon while the lowest discharge appeared in the morning. In the daily course evolution a certain regularity was revealed: discharges and its amplitudes were decreasing. It is also worth noting that the Waldemar River runoff course in the summer season of 2014 was strongly interrupted by rain events. Two significant rain floods were observed in days 17.07-20.07 and 28.08. Delay between strong precipitation occurrence and high discharge was small and amounted to 1-2 hours. In relations to the dynamic changes presently observed in glaciered areas the collected data constitutes valuable source of information about conditions and relations of outflow from glacial catchments.