Efektywność pracy w gospodarstwach o zbilansowanej odnawialności substancji organicznej

Celem pracy jest określenie efektywności pracy w gospodarstwach o różnym poziomie odnawialności glebowej substancji organicznej (GSO), ocenianych w aspekcie uzyskiwanych tam efektów produkcyjnych i ponoszonych nakładów materiałowo-energetycznych. Efektywność pracy określono jako relacje między poziomem dochodu rodziny a ponoszonymi nakładami pracy w czterech grupach badanych gospodarstw, zestawionych wg poziomu odnawialności GSO, w tym: <0,2; 0,2 ≤ 0,5; 0,5 ≤ 1,0; ≤1,0 t·ha-1 UR, gdzie odnawialność GSO na poziomie 0,5 ≤ 1,0 t·ha-1 UR uznano jako zbilansowaną. Systemy produkcji w gospodarstwach z takim bilansem odnawialności, pozwalające uzyskać efektywność pracy na poziomie 15,2 zł·rbh-1, nie zapewniają tak wysokiego poziomu efektywności pracy (54,0 zł·rbh-1), jaki występuje w gospodarstwach o najmniejszej wartości wskaźnika GSO (poniżej 0,2 t·ha-1 UR). Stwierdzono, że w gospodarstwach o największej odnawialności GSO, efektywność pracy jest najmniejsza i wynosi 10,0 zł·rbh-1. Wyniki badań wskazują na konieczność podjęcia dyskusji nad dotychczasowymi zasadami dopłat obszarowych do dużych, ale ekstensywnych gospodarstw rodzinnych, lub gospodarstw o systemach produkcji, które uniemożliwiają utrzymanie minimalnego poziomu odnawialności GSO. Gospodarstwa te wykorzystują możliwości zwiększenia dochodu rodziny nieproporcjonalnie do swojego zaangażowania w rozwój zintegrowanych procesów produkcyjnych i rolnictwa zrównoważonego.

An attempt was made to determine the labour effectiveness in the family farms with different renewability levels of soil organic matter (SOM), evaluated in aspect of obtained production results and born material and energy inputs. The scope of study included 45 family farms of the acreage ranging from 8.58 to 150 ha AL, located in different regions of the country, surveyed in 2010. The labour efficiency was defined as a relationship between the level of farmer’s family income and operation expenditures incurred in four groups of surveyed farms, compiled at the level of SOM renewability: <0.2; 0.2 ≤ 0.5; 0.5 ≤ 1.0; ≤1.0 t·ha-1 AL, where the renewal of 0.5 ≤ 1.0 t·ha-1 AL was considered as a balanced one. It was stated that the lowest labour efficiency (10.0 PLN·work-hr) occurred in the farms with highest SOM renewability. These farms have particular difficulties with collection developing investment funds, incurred in the amount of 2.35 thous. PLN per ha AL, what is possible to be completed within about 12 years. In other farms the efficiency is high enough to complete these funds within 1.5, or even 0.43 years, as in the farms with lowest rate of SOM renewability. Farms of balanced SOM renewability present the average level of labour efficiency, what is related to specialization of farms in animal production, still associated with high labour inputs of the farmer’s family members and low degree of mechanization.