The stolon system in Rhabdopleura compacta [Hemichordata] and its phylogenetic implications

Studies made with the light microscope on the stolon system of extant pterobranch hemichordate Rhabdopleura compacta Hincks, 1880 have revealed the presence of characteristic structures called herein diaphragm complexes. Each complex consists of the stolonal diaphragm proper and a thin-walled conical encasement, produced by a rapid inflation of the stolonal sheath around the diaphragm. Such structures have never been observed before either in the Recent or fossil Rhabdopleurida. However, both in their origin and in their relations to the stolon and to the zooidal tube, diaphragm complexes strongly resemble the internal portions of thecae as recognized in the sessile orders of the Graptolithina. The significance of the presence of these homologues of the enclosed initial portions of thecae in Rhabdopleura compacta for the understanding of the phylogenetic relationships between pterobranchs and graptolites is discussed.

Duże podobieństwo stolonów współczesnych i kopalnych rabdopleurydów (Pterobranchia, Rhabdopleurida) oraz osiadlych rzędów kopalnych graptolitów (zwłaszcza Dendroidea i Crustoidea), jest jednym z argumentów przemawiających za bliskim pokrewieństwem obu pup. Badania Kozłowskiego (1949) wykazały, że przy dużym ogólnym podobieństwie stolonów rabdopleurydów i stolonów Graptolithina występuje także znamienna różnica: podczas gdy u graptolitów występują tzw. części wewnętrzne tek, u pióroskrzelnych nie stwierdzono ich występowania. Nasze badania przeprowadzone na materiale Rhabdopleura compacra Hincks. 1880 zebranym w przybrzeżnych wodach Kanalu La Manche w okolicy portu Plymouth (Anglia), wykazały jednak u tego gatunku obecność struktur homologicznych z częściami wewnętrznymi tek graptolitów. Struktury te nazwane przez nas kompleksami diafragmowymi, składają się z właściwej diafragmy (tj. przegrody w stolonie opatrzonej centralnym otworkiem), oraz stożkowatej osłonki powstałej przez raptowne rozszerzenie (inflację) stolonu. W ten sam sposób powstają wewnętrzne części tek u przedstawicieli osiadłych rzędów graptolitów. Badania nasze wykazały także głebokie podobieństwo między budową osłonek perydermalnych pączków przetrwalnikowych i kompleksów diafragmowych u Rhabdopleura oraz wewnętrznych części tek u Graptolithina. Te pochodne stolonu wraz z samym stolonem można określić jako stoloblast, tj. część szkieletu kolonii całkowicie odrębną od mających strukturę fuzellarną rurek zooidalnych. Sporadyczne występowanie u pewnych rabdopleurydów struktur homologicznych z częściami wewnętrznymi tek u przedstawicieli osiadłych rzędówg raptolitów jest jeszcze jednym dowodem przemawiającym za bezpośrednim związkiem rodowym obu tych grup. Wysuwamy przypuszczenie, że to sporadyczne występowanie bardzo swoistej cechy morfologicznej jest przejawem ukrytej homologii, lub też mówiąc inaczej - ukrytej synapomorfii, wyrażającej się istnieniem wspólnych tendencji apomorficznych u Rhabdopleurida i Graptolithina.