Ocena linii rodzicielskich rzepaku ozimego na podstawie plonu mieszańców z niekompletnego układu krzyżowania

Praca zawiera propozycję procedury obliczeniowej umożliwiającej ocenę hodowlaną mieszańców i ich form rodzicielskich (linii męskosterylnych (linii MS) i restorerów) na podstawie plonu mieszańców otrzymanych w wyniku niekompletnego schematu krzyżowania linia × tester w serii doświadczeń jednopowtórzeniowych z wzorcami. Proponowane podejście jest rozszerzeniem metody przedstawianej w pracy Wosia i in. (2010) dotyczącej oceny zdolności kombinacyjnej form rodzicielskich rzepaku ozimego na podstawie analizy mieszańców otrzymanych w wyniku kompletnego schematu krzyżowania linia × tester. Metodologia analizy prezentowana w wyżej cytowanej pracy jest oparta na ogólnej teorii analizowania wyników serii doświadczeń przeprowadzonych z tymi samymi genotypami w układzie bloków niekompletnych, podanej przez Kaczmarka (1986). Dla zilustrowania stosowanego w pracy podejścia została wykonana analiza statystyczna danych pochodzących z serii czterech doświadczeń jednopowtórzeniowych z 96 mieszańcami rzepaku ozimego replikowanymi jeden raz i dwoma wzorcami replikowanymi wielokrotnie. Dla przeprowadzenia analizy wariancji, wyznaczenia i testowania istotności ocen efektów głównych mieszańców, linii męskosterylnych i restorerów oraz ich interakcji ze środowiskiem wykorzystano programy komputerowe EKSPLAN (Krajewski i in., 2003) i SERGEN (Caliński i in., 1998).

The paper contains a proposal of calculation procedure to enable an assessment of breeding hybrids and their parental forms (male-sterile lines (MS lines) and restorers) on the basis of the analysis of these hybrids, obtained from incomplete crossing scheme and observed in series of unreplicated experiments with standards. The proposed approach is a generalization of the method presented in the paper of Woś et al. (2010) on the evaluation of combining ability effects of parental lines on the basis of the analysis of hybrids obtained from a complete crossing scheme line × tester. The methodology presented in the above cited paper is based on the general theory for the analysis of series of experiments with the same genotypes conducted in incomplete block design, given by Kaczmarek (1986). To illustrate the approach used in the paper a statistical analysis of the data from series of winter oilseed rape experiments with 96 unreplicated hybrids and 2 replicated standards was performed. Analysis of variance and evaluation of the main effects of hybrids, male-sterile lines and testers and their interaction with environments was carried out using the computer programs EKSPLAN (Krajewski et al., 2003) and SERGEN (Caliński et al., 1998).