Wyzwania medycyny pracy wobec problemu chorób związanych z pracą oraz starzenia się populacji osób pracujących. Dalszy kierunek rozwoju i celowe zmiany w opiece profilaktycznej nad pracującymi w Polsce

System ochrony zdrowia pracujących w Polsce, oparty na świadczeniach realizowanych przez służbę medycyny pracy, obejmuje opieką niemal 12,5 mln pracowników. Rocznie wykonuje się u nich ponad 4,5 mln obowiązkowych badań okresowych. Tak sprawowana opieka profilaktyczna sprowadza się jednak najczęściej tylko do wykonywania badań określonych przepisami Kodeksu pracy. Ich zakres nie jest ukierunkowany na kompleksową ocenę stanu zdrowia pracujących, lecz na ocenę tych układów i narządów człowieka, które są krytyczne dla zagrożeń występujących na stanowisku pracy. Tymczasem dane epidemiologiczne wskazują na wysoką chorobowość z powodu chorób przewlekłych, które wpływają na utrzymywanie aktywności zawodowej (takich jak nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca), oraz na znaczny odsetek chorych nieświadomych swojej choroby lub nieuzyskujących odpowiednich efektów terapeutycznych. Na obligatoryjne badania lekarskie zgłaszają się osoby przekonane o swoim zdrowiu, niekorzystające na co dzień z opieki zdrowotnej, dlatego lekarz medycyny pracy ma unikalną możliwość wykrycia zaburzeń w stanie zdrowia pracownika na ich wczesnym etapie. Dzięki temu może zapobiegać rozwojowi powikłań z jednej strony obciążających zdrowie samego pracownika, a z drugiej powodujących dodatkowe obciążenie finansowe dla całego systemu ochrony zdrowia. Konkludując, w artykule wskazano potrzebę zaangażowania służby medycyny pracy w profilaktykę chorób przewlekłych i związaną z tym konieczność wprowadzenia dodatkowych (oprócz pracodawców) źródeł finansowania działań profilaktycznych, umożliwiających wczesne wykrywanie stanów chorobowych, których pacjent nie jest świadomy, lub kontrolę skuteczności leczenia chorób już zdiagnozowanych. Podniesiono także potrzebę zmiany ustanawiania i publikowania zakresu badań oraz wytycznych do orzekania o braku lub istnieniu przeciwwskazań zdrowotnych do pracy z dotychczasowej formy prawnej na rzecz standardów określanych i na bieżąco publikowanych przez instytuty badawcze i towarzystwa naukowe działające w obszarze medycyny pracy. Med. Pr. 2016;67(5):691–700

The system of occupational health care in Poland, based on occupational medicine service, takes care of almost 12.5 million employees subjected to over 4.5 million obligatory periodic medical check ups. This form of providing prophylactic care comes down to examinations dictated by legal regulations, whose scope is not oriented towards a comprehensive workers’ health assessment, but to the examination of the systems and organs critical to work-related dangers. Simultaneously, epidemiological data indicate a large number of chronic diseases, which may influence the professional activity, like hypertension or diabetes and a high percentage of patients not aware of their illness. Since patients participating in obligatory examinations usually feel healthy and do not use health care services on a daily basis, an occupational medicine physician has a unique opportunity to detect health disorders at an early stage, which can prevent the development of health complications affecting the condition of the patient, limiting their professional activity, but also causing additional costs of the health care system. The authors have proven the need to involve occupational medicine services in the prevention of chronic diseases and the need to introduce additional sources of financing for procedures enabling early detection of diseases the patient may not be aware of or control of the effectiveness of already diagnosed illnesses. They addressed the need to change the current legal form of establishing and announcing the range of examinations and directives for certifying the lack or presence of health contraindications to work to the specified and updated standards prepared by scientific research institutes and occupational medicine societies. Med Pr 2016;67(5):691–700