Wyjątki ze źródeł historycznych o nadzwyczajnych zjawiskach hydrologicznych i meteorologicznych na ziemiach polskich w latach 1601-1920

Publikacja stanowi, długo oczekiwaną przez środowisko naukowe, drugą część wydawnictwa niezwykle ważnego dla dalszego rozwoju klimatologii historycznej w Polsce. Pierwsza część pt. „Wyjątki ze źródeł historycznych o nadzwyczajnych zjawiskach hydrologiczno-meteorologicznych na ziemiach polskich w wiekach od X do XVI” ukazała się w 1965 r. i na trwałe wpisały się do literatury geograficznej i historycznej, czego świadectwem jest częste wykorzystywanie tego zbioru zapisek pogodowych zarówno w badaniach klimatycznych, jak i historycznych. Zbiór zamieszczony w prezentowanej publikacji obejmuje wyjątki dotyczące zjawisk do roku 1920, to znaczy do rozpoczęcia regularnych, według jednakowych zasad, pomiarów na sieci stacji w Polsce Niepodległej. Wprawdzie, jak już wspomniano, na ziemiach polskich w miarę upływu czasu powstawały sieci stacji meteorologicznych państw zaborczych, ale działały one według różnych zasad, a zatem wyniki obserwacji nie były w pełni porównywalne. Zamieszczone wyjątki z kronik, z prasy, z archiwów są uzupełnieniem tej wiedzy, interesującej zwłaszcza wówczas, gdy dotyczą zjawisk zachodzących poza zasięgiem stacji meteorologicznych, a przynoszących informacje o gwałtownych burzach, powodziach, opadach gradu czy wichurach. Układ pracy zachowano podobny do tego, jaki jest w opracowaniu obejmującym okres X-XVI wieku. Każdy cytat (wyjątek) opatrzony jest tytułem, w którym podano czas i miejsce wystąpienia zjawiska oraz jego rodzaj. Cytaty są podane w formie oryginalnej; jeśli oryginał jest w języku obcym, to podano jego tłumaczenie na język polski. Liczne takie cytaty pochodzą z wieku XVII, później ustępują one miejsca cytatom w języku polskim. W tych wyjątkach zachowano język oryginalny – anachroniczny, obarczony gwarą, a nawet błędami językowymi. Cytaty w języku ukraińskim czy białoruskim podano w brzmieniu oryginalnym, przyjmując, że są one zrozumiałe dla polskiego czytelnika.