Could a Caliph Be Virtuous? Selected Aspects of the Image of Muslim Rulers in the "Chronography" of Theophanes the Confessor

The Chronicle of Theophanes the Confessor is one of the few Byzantine historiographical works in which so much space is devoted to the Islamic world and the first ruling caliphate. Of course, most references to Muslims concern mostly military issues – numerous Muslim invasions on Byzantine lands that were happening almost since the beginning of Islam. Also important was the way Theophanes treated Islam itself as a religion – as heresy. Therefore, it is hard to expect that the descriptions of the caliphs can be considered positive. In most of them, we find rather “evidence” of the greed, stupidity, or propensity to violence, which were to characterize the caliphs. Nevertheless, in the context of the answer to the question posed in the title – whether the caliph could be virtuous – it is worth taking a closer look at the image of the two rulers in the Chronography – Mu‘awiya and ‘Abd al-Malik. This text is dedicated to the first of these rulers.

Chronografia Teofanesa Wyznawcy to jedno z niewielu bizantyńskich dzieł historiograficznych, w którym tak wiele miejsca poświęcono światu islamskiemu i pierwszym władcom kalifatu. Oczywiście większość wzmianek na temat muzułmanów dotyczy raczej zagadnień militarnych – licznych najazdów na ziemie bizantyńskie, jakie miały miejsce praktycznie od początku powstania islamu. Istotny był też sposób w jaki Teofanes traktował sam islam – jako herezję. Trudno więc spodziewać się, aby opisy dotyczące kalifów można było uznać za pozytywne. W większości z nich znajdziemy raczej „dowody” na chciwość, głupotę czy skłonność do przemocy, jakie charakteryzować miały kalifów. Niemniej jednak w kontekście odpowiedzi na zadane w tytule pytanie – czy kalif mógł być cnotliwy – warto przyjrzeć się bliżej wizerunkowi dwóch władców w Chronografii – Mu‘awiji oraz ‘Abd al-Malika. Niniejszy tekst poświęcony został pierwszemu z wymienionych kalifów.