Znaczenie Orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 r. w procesie pojednania polsko-niemieckiego. Uwagi krytyczne do artykułu Adama Wójcika opublikowanego w „Miscellanea Historico- -Iuridica”, t. XX (2021) , z. 1, s. 121-136

Orędzie biskupów polskich do ich niemieckich braci w chrystusowym urzędzie pasterskim z 18 listopada 1965 r. jest symbolem procesu pojednania polsko-niemieckiego. Jego znaczenie wykracza jednak znacznie poza sferę symboliczną, gdyż dokument ten wpłynął na zmianę we wzajemnym postrzeganiu Polaków i Niemców, zbudował podstawy porozumienia oparte na wartościach takich, jak dialog, prawda, wybaczenie oraz zmienił w Polsce sposób konstruowania narracji o zachodnim sąsiedzie. Badania nad tym dokumentem trwają już od przeszło 40 lat i uwierzytelnione są obszerną literaturą. Dzięki kwerendom w archiwach zagranicznych w ostatnich latach znacznie poszerzyła się baza źródłowa, odnaleziono m.in. rękopis pierwotnej wersji Orędzia sporządzony przez abp. Bolesława Kominka. Niestety, w prezentowanym w ostatnim numerze „Miscellanea Historico-Iuridica” artykule poświęconym Orędziu, jego autor Adam Wójcik nie wykorzystał w wystarczającym stopniu dorobku literatury przedmiotu, przez co zaprezentowany wywód wymaga poważnego sprostowania i uzupełnienia. W tekście zaprezentowano najważniejszą literaturę dotyczącą Orędzia, wskazano błędy i zastrzeżenia do tekstu Adama Wójcika oraz w syntetyczny sposób omówiono znaczenie Orędzia w procesie pojednania polsko-niemieckiego.

The Message of the Polish Bishops to their German Brothers in Christ’s Pastoral Office of 18 November 1965 is a symbol of the process of Polish-German reconciliation. Its significance, however, goes far beyond the symbolic sphere, as this document changed the mutual perceptions of Poles and Germans; built the foundations of an understanding based on values such as dialogue, truth, ands; forgiveness, and changed the narrative in Poland about their Western neighbour. Research on this document has been conducted for over 40 years and is evidenced in the abundant literature on the topic. Thanks to inquiries in foreign archives, the source database has significantly expanded in recent years, including the finding of the manuscript of the original version of the Message prepared by Archbishop Bolesław Kominek. Unfortunately, in the article devoted to the Message presented in the last issue of „Miscellanea Historico-Iuridica”, its author Adam Wójcik did not make sufficient use of the research data available in literature; therefore, the argument he presented requires serious correction and supplementation. This article presents the most important literature on the Message, errors and objections to the text by Adam Wójcik are indicated, and the importance of the Message in the process of Polish- German reconciliation is presented in a synthetic way.