‘NULLUM CRIMEN, NULLA POENA SINE LEGE’ A ZBRODNIE MIĘDZYNARODOWE

Artykuł ma na celu podjęcie problemu moralnej dostępności prawa w zestawieniu ze standardem nullum crimen, nulla poena sine lege możliwym do wywiedzenia z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz pomocniczo także innych sądów i trybunałów w sprawach dotyczących przewidywalności bezprawnego i karalnego charakteru czynów składających się na zbrodnie międzynarodowe. Dwa pytania wyznaczają zakres prowadzonych analiz. Po pierwsze, analizie poddane zostaje to, do jakiego stopnia karalność zbrodni międzynarodowych była i jest przewidywalna dla zwykłego adresata normy karnoprawnej. Po drugie zaś, artykuł podejmuje kwestię, w jakim zakresie uzasadnione jest powoływanie się na argument z tzw. dostępności moralnej komunikatu kryminalizacyjnego w celu zrekompensowania pewnych niedociągnięć formalnych charakterystycznych dla legislacji międzynarodowej. Badane są ponadto poszczególne kryteria zasady legalizmu w zestawieniu ze zbrodniami międzynarodowymi. Szerszemu omówieniu poddano także trzy rozpatrywane przez ETPC sprawy (Kononov, Vasiliauskas oraz Korbely) odnoszące się kolejno do zbrodni wojennych, zbrodni ludobójstwa oraz zbrodni przeciwko ludzkości.

The aim of this article is to address the problem of the moral availability of the law in relation to the standard nullum crimen, nulla poena sine lege, which may be derived from the case law of the European Court of Human Rights and other courts and tribunals in cases concerning the predictability of the unlawful and punishable nature of acts constituting an international crime. Two questions determine the scope of this inquiry. First, I examine to what extent the punishability of international crimes has met the predictability criterion as far as the ordinary addressee of a provision of criminal law is concerned. Secondly, the article raises the question of the extent to which it is justified to rely on an argument on the grounds of the “moral availability” of criminalization to compensate for certain formal shortcomings characteristic of international legislation. In addition, I examine particular criteria of the principle of legality in relation to international crimes. In this respect, I discuss three cases heard by the ECHR (Kononov, Vasiliauskas and Korbely) concerning war crimes, the crime of genocide, and crimes against humanity respectively