PARADYGMAT ZAKAZU ZŁEGO TRAKTOWANIA W KONTEKŚCIE KARY DOŻYWOTNIEGO POZBAWIENIA WOLNOŚCI (ARTYKUŁ 3 EUROPEJSKIEJ KONWENCJI PRAW CZŁOWIEKA)

Ramy analizy przeprowadzonej w tym artykule obejmują trzy wieloaspektowe problemy badawcze. Pierwszy z nich wiąże się ze złożoną strukturą przedmiotu zakazu złego traktowania i stopniem jego absolutności: bezwzględnością i bezwarunkowością. Drugi dotyczy materialnego zakresu praw osób skazanych na bezwzględną karę dożywotniego pozbawienia wolności. Natomiast trzeci problem dotyczy struktury i charakteru, treści (przedmiotu) oraz środków wykonywania obowiązków Państwa-Strony, skorelowanych z tymi prawami. Powyższe trzy problemy badawcze koncentrują się na orzecznictwie organów EKPC w zakresie kary bezwzględnego pozbawienia wolności na gruncie art. 3 EKPC. Przegląd tego orzecznictwa pokazuje, że organy w Strasburgu w pierwszej kolejności oceniły dopuszczalność skazania nieletniego sprawcę na powyższą karę, następnie odniosły się do kwestii dopuszczalności deportacji osoby z Państwa-Strony EKPC do państwa, w którym istnieje rzeczywiste ryzyko skazania na taką karę i wreszcie ustaliły warunki skazania na taką karę dorosłego sprawcę. Ze względu na ograniczone ramy artykułu dwie pierwsze kwestie orzecznictwa zostały pominięte. Odpowiedzi na postawione pytania badawcze wydają się mieć nie tylko wartość teoretyczną, ale także praktyczną, ponieważ umożliwiają ocenę zmian w polskim prawie karnym z 2019 r. w zakresie dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zwolnienia.

The framework of the analysis conducted in this article is based on three multifaceted research problems. The first one is related to the complex structure of the prohibition of ill-treatment and the degree of its absoluteness: the prohibition is unqualified and unconditional. The second concerns the material scope of the rights of persons sentenced to absolute imprisonment. The third problem deals with the structure and nature, content (subject matter) and means of performing the obligations of the State Party, correlated with these rights. These three research problems focus on the ECHR on absolute imprisonment under the Art. 3 of the ECHR. A review of the case-law shows the Strasbourg bodies first assessed the compatibility of sentencing a minor offender to the above sentence, then addressed the issue of the admissibility of deportation a person from a State Party to the ECHR to a State, where there is a real risk of being sentenced to such a sentence and finally determined the conditions for sentencing the adult offender to such a sentence. Due to limited framework of the article, the first two issues are not discussed in the article. The answers to these research questions seem to have not only theoretical but also practical aspect as they make it possible to assess the changes in Polish criminal law of 2019 with regard to life imprisonment without the possibility of parole.