Wokół teologicznego sensu liturgii: przełamywanie stereotypów

Przywołany wkład pionierów ruchu liturgicznego, w tym Piusa XII i Odona Casela, wniesiony we właściwe rozumienie liturgii chrześcijańskiej oraz w przezwyciężenie trudności w przyjęciu nowej teologicznej perspektywy liturgii, to jeden z przykładów, choć nie jedyny, ewolucyjnego przełamywania stereotypowego pojmowania istoty świętej liturgii Kościoła. Ta odnowiona świadomość liturgiczna winna na stałe zadomowić się zarówno u duchownych, jak i wiernych świeckich Chrystusowego Kościoła. Wychodzi ona poza pojmowanie i umieszczanie liturgii wyłącznie w ramach duchowo-psychologicznych, ceremonialno-estetycznych, czy kultyczno-laudatywnych. Dotyka najgłębszego sensu liturgii, którym od kilku dziesięcioleci z niemałym powodzeniem, także w ośrodkach teologicznych w Polsce, zajmują się teologia liturgii i teologia liturgiczna. Wskazana w opracowaniu, choć tylko fragmentarycznie, teologia misteryjna Casela spowodowała zdecydowany przełom w pojmowaniu sakramentów, ale i w pojmowaniu całej liturgii chrześcijańskiej. Casel na trwałe przełamał pewien liturgiczno-teologiczny stereotyp, zrozumiały w kontekście historycznym, na pewnym etapie rozwoju myśli teologicznej Ko-ścioła, prowokując ożywioną dyskusję, która wycisnęła trwałe znamię na teologii katolickiej już przed Soborem Watykańskim II. Znalazła swoje implikacje w soborowym i posoborowym nauczaniu Kościoła. Teoria zaproponowana przez Casela stała się centralnym problemem teologii liturgii . Zwrot ku misteriom był udanym poszukiwaniem odpowiedzi na fundamentalne pytania dotyczące nie tylko istoty liturgii z całym jej dynamizmem zbawczym, lecz także pytania dotyczące chrześcijaństwa w kontekście historiozbawczym. Teologia Casela to poszukiwanie istoty chrześcijaństwa; to próba odnalezienia samego centrum egzystencji chrześcijańskiej. Osoba Chrystusa jako Boga-Człowieka oraz Jego zbawcze dzieło zajmują w tych poszukiwaniach czołowe miejsce . Dlatego już w roku 1966 przyszły papież Benedykt XVI określił Mysterientheologie jako najbardziej owocną w myśli teologicznej całego ubiegłego stulecia, a może nawet i od czasów patrystycznych .

A reduced or even wrong perception and understanding of the sacred liturgy of the Mystical Body of Christ belongs to the most frequent stereotypes referring to the reality of the Church. A stereotypical perception of liturgy – almost exclusively in spiritual and psychological, ceremonial and aesthetic or at most cultural and laudative categories has numerous reasons. One of them, in case of the lay faithful, is undoubtedly a lack of deeper teaching and appropriate homiletic and catechetic presentation by theologians and priests. Unfortunately, some theologians who are not liturgists yield to the reduced understanding of liturgy. It appears that they do not see the fact that the aim and essence of Christian liturgy, apart from its cult dimension, is the real presence hic et nunc of the Mystery of Christ and the whole history of salvation in mysterio. The article demonstrates the contribution of the pioneers of the liturgical movement, such as Pius XII and Odo Casel, to the proper understanding of Christian liturgy and the process of evolutionary overcoming this stereotypical understanding of the essence of the Church’s liturgy.