Podatek dochodowy od osób fizycznych jako źródło dochodów miast wojewódzkich – kontrowersje wokół zasad podziału

W literaturze przedmiotu od lat toczy się dyskusja na temat zasadności przyznawania jednostkom samorządu terytorialnego (JST) udziałów w podatkach centralnych jako źródła dochodu i zaliczania ich do dochodów własnych tych jednostek. Mimo że władze samorządowe są zwolennikami tego typu źródeł dochodów, dostrzegają problem w zasadach ich podziału. W przypadku polskiego podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) środki przyznawane są jednostkom według miejsca zamieszkania podatników, co sprawia, że wiele osób korzystających z lokalnych dóbr i usług publicznych jednej jednostki, płaci podatek dochodowy przydzielany innej jednostce. Dotyczy to zwłaszcza dużych miast. W artykule scharakteryzowano udział w PIT jako źródło dochodów gmin w Polsce oraz oszacowano wielkość środków, jakie tracą gminy na skutek przyjętego sposobu podziału tych dochodów pomiędzy jednostkami. Podmiotem badań były miasta wojewódzkie, a ich zakres czasowy obejmował lata 2016 i 2011. Dane wykorzystane do oszacowania wielkości utraconych potencjalnych dochodów miast pochodzą z zasobów Głównego Urzędu Statystycznego oraz Ministerstwa Finansów. Dokonane szacunki potwierdzają, że utracone potencjalne dochody z analizowanego źródła miałyby dość istotne znaczenie fiskalne dla miast wojewódzkich. Stanowiłyby one nieco ponad 3% dochodów własnych i blisko 8% dochodów z tytułu udziału w PIT.

In the literature, there has been a discussion for years on the legitimacy of granting shares in central taxes to local government units (LGUs) as a source of revenue, and including them in their own revenue. Despite the fact that local authorities consider of this type of revenue sources as a good one, they see a problem in the principles of their distribution. In the case of the Polish personal income tax (PIT), funds are allocated to units according to the taxpayer’s place of residence, which means that many people who use local public goods and services from one unit pay the income tax allocated to another one. This applies especially to large cities. The paper characterizes the share in PIT as a source of revenue for municipalities in Poland and estimates the amount of funds lost by municipalities as a result of pointed problems resulting from the adopted method of this revenue distribution between units. Voivodeship cities were chosen as the subjects of the  research, and the time scope covered the years 2016 and 2011. The data used to estimate the amount of potential revenue loss of cities come from the resources of the Central Statistical Office and the Ministry of Finance. The estimates confirm that the loss of potential revenue from the analysed source would have a significant fiscal impact for voivodship cities. They would constitute slightly more than 3% of their own revenue and nearly 8% of revenue from participation in PIT.