Kwestionowanie ważności umowy o pracę przez ZUS w aspekcie prawidłowości ustalania obowiązku ubezpieczenia społecznego

Przedmiotem artykułu jest kwestionowanie ważności umowy o pracę przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w związku z kontrolą podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, który wynika z posiadania statusu pracownika. W pierwszej kolejności omówione są kwestie pozorności umowy o pracę, a także czynności sprzecznej z ustawą albo mającej na celu obejście prawa, czy też sprzecznej z zasadami współżycia społecznego. Wskazane są również dokumenty i informacje, o które najczęściej zwraca się organ rentowy, a także identyfikowane sytuacje szczególnie dokładnie rozpatrywane w ramach postępowań wyjaśniających. W dalszej części artykułu analizowane są kwestie: istnienia stosunku pracy, zatrudniania osób bliskich, problemu wysokości wynagrodzenia, umowy zawartej w celu zgłoszenia do ubezpieczenia, a także pracowników w ciąży lub przed emeryturą. W końcowej części artykułu formułowane są konkluzje dotyczące m.in. najczęściej przytaczanych w postępowaniu argumentów przemawiających za lub przeciw istnieniu stosunku pracy, a także wskazanie praktyk korzystnych dla spierających się z organem.

The paper analyses challenging the validity of an employment contract by the Social Insurance Institution, in the course of a control of correctness of the determination of the social insurance obligation that results from the employee status. In the first part, the author analyses the problem of a fictitious contract and acting against the law or with the intention to circumvent the law, or contrary to the principles of community life. He indicates documents and information that are most often requested by ZUS, and describes the situations which are most thoroughly examined. In the next part, following issues are examined: the existence of an employment relation, salary, employing relatives, concluding the employment contract in order to register for insurance purposes and the situation of pregnant employees or employees shortly before retirement. The paper is concluded with the most frequent arguments for, or against the existence of employment and the most advantageous practices to litigate with the ZUS are described.