Oczekiwania nauczycieli względem aktywności czwartoklasisty w procesie konstruowania wiedzy

W perspektywie konstruktywistycznej uczenie się to proces aktywnego konstruowania wiedzy podczas nieustannych interakcji z otoczeniem. Taka definicja uczenia się zmienia rozumienie procesu nauczania, wpływając na podział i zakres ról obydwu podmiotów edukacji – ucznia i nauczyciela. Edukacja w konstruktywistycznej wizji jest procesem, w którym uczeń jest aktywny, a nauczyciel – aktywizujący, organizujący środowisko dla aktywności swojego ucznia, podczas której wiedza nie jest przekazywana w gotowej postaci, a konstruowana dzięki stosowaniu, użyciu narzędzi – metod. W artykule podjęto próbę opisania tendencji w nauczycielskich oczekiwaniach względem aktywności ucznia podczas lekcji. Odpowiedź na pytanie, jakiej aktywności czwartoklasistów oczekują nauczyciele podczas lekcji, wiązała się z próbą uchwycenia nauczycielskiego postrzegania roli ucznia oraz własnej roli w procesie konstruowania wiedzy. Dzięki przyjętej perspektywie fenomenograficznej przytoczone w tym artykule wypowiedzi, koncentrujące się wokół wybranych kategorii, ujawniają tendencję negatywnego wartościowania doświadczeń wyniesionych z edukacji wczesnoszkolnej i brak rozumienia istoty aktywności ucznia w konstruowaniu wiedzy. Zebrane na potrzeby artykułu nauczycielskie wypowiedzi, związane z oczekiwaniami względem aktywności ucznia, wskazują wyraźnie na wciąż aktualną potrzebę propagowania aktywnych sposobów nauczania, uwrażliwiania na istotę aktywności w konstruowaniu wiedzy, ale szczególnie ‒ ukazują potrzebę diagnozy rodzajów, przyczyn i skutków jej mistyfikacji w procesie nauczania.

In the constructivist perspective, learning is the process of actively constructing knowledge during constant interactions with the environment. Such a definition of learning changes the understanding of the teaching process, influencing the division and scope of roles of both educational entities – the student and the teacher. Education in a constructivist vision is a process in which the student is active, and the teacher – activating, organizing the environment for the activity of his student, during which knowledge is not passed on in the final form, but constructed through the use of tools – methods. The article attempts to describe the tendencies in teachers' expectations regarding student activity during lesson. The answer to the question of what activity of fourth-graders teachers expect during lessons was related to an attempt to understand the teacher's perception of the role of a student and his own role in the process of constructing knowledge. Thanks to the adopted phenomenographic perspective, the statements cited in this article, focusing on selected categories, reveal a tendency to negatively evaluate experiences gained in early childhood education and a lack of understanding of the essence of the student's activity in constructing knowledge. The teachers' statements collected for the purposes of the article, related to the expectations regarding the student's activity, clearly indicate the still valid need to promote active methods of teaching, raising awareness to the essence of activity in constructing knowledge, but especially ‒ they show the need to diagnose the types, causes and effects of its mystification in the teaching process.