Badania nad historią kobiet w Polsce XVI–XVIII wieku w latach 2011–2020. Niezmienna atrakcyjność, ale czy nowe pytania?

Badania nad miejscem kobiet w historii, feminizmem i gender prowadzone są w wielu krajach świata, mają obecnie szeroki zasięg i charakteryzują się już wręcz lawinowym przyrostem literatury. Na tym tle artykuł charakteryzuje dorobek badań dotyczących historii kobiet na ziemiach polskich we wczesnej dobie nowożytnej, powstały w drugim dziesięcioleciu XXI w. Autor dokonuje w nim przeglądu różnych grup wydawnictw źródłowych zarówno poświęconych kobietom, jak i przez nie wytworzonych w XVI–XVIII w. (pamiętniki, diariusze i dzienniki podróży, korespondencja, testamenty), które zawsze wpływają na intensywność badań historycznych. Z kolei przegląd monograficznych osiągnięć historiografii kobiecej ostatniego dziesięciolecia został zaprezentowany w trzech umownych, rozbudowanych, blokach tematycznych: kobiety w rodzinie i poza nią (ciało, seksualność, miłość i emocje oraz relacje wewnątrzrodzinne); ich edukacja i wiedza, praca w miastach i na wsi oraz konflikty z prawem, i jako trzeci – udział kobiet w polityce, kulturze i religii. Praca wskazuje na dalszy rozwój studiów kobiecych w sensie przyrostu liczby prac i poruszanej problematyki. Zwraca także uwagę na potrzebę stosowania nowych metod badawczych w warsztacie historyka, jak np. metody analizy sieci społecznych (Social Network Analysis – SNA), zaproponowanej przez socjologów, i z powodzeniem stosowanej już w zachodniej nauce historycznej. Autor sygnalizując niektóre luki badawcze w historii kobiet w dobie staropolskiej, których nie brakuje także dla dwóch następnych stuleci, wskazuje na pilną potrzebę napisania naukowej syntezy dziejów kobiet na ziemiach polskich.

Research into the place of women in history, feminism and gender is conducted in many countries of the world, now has a wide reach and is already characterized by an avalanche of literature. The article discusses the achievements of research on the history of women on Polish lands in the early modern period, in the second decade of the 21st century. It reviews several groups of source publications devoted to women in the 16th–18th century (memoirs, diaries and travel journals, correspondence, wills), which always affect the intensity of historical research. The review of monographic achievements of women’s historiography of the last decade is presented in three conventional, extensive theme blocks: women in the family and beyond it (body, sexuality, love and emotions as well as intra-family relations); their education and knowledge, work in towns and in the country, as well as conflicts with law; and the third: women’s participation in politics, culture and religion. The work suggests the further development of women studies in terms of the number of studies and the research problems. It also draws attention to the need for new research methods in the historian’s workshop, such as social network analysis (SNA), proposed by sociologists, and successfully applied already in Western historical science. The author signalizes certain gaps in research in the history of women in the old-Polish period, which are also quite numerous for the next two centuries, and suggests an urgent need for writing a research-based synthesis of the history of women in Polish lands.