Znaczenie dorobku nowej ekonomii instytucjonalnej dla rozwoju idei powszechnego samorządu gospodarczego w Polsce

Przedmiot badań: Przedmiotem badań jest samorząd gospodarczy i celowość jego powołania w Polsce na tle wybranych aspektów nowej ekonomii instytucjonalnej. Analiza obejmuje okres po 1989 r., kiedy to w wyniku reformy ustrojowej wprowadzono instytucję samorządu terytorialnego oraz rozwinęły się samorządy zawodowe i organizacje przedsiębiorców, nie doszło jednak do powołania powszechnego samorządu gospodarczego. Cel badawczy: Celem badań jest zweryfikowanie założeń utworzenia obowiązkowego i powszechnego samorządu gospodarczego w Polsce w projektach ustaw opracowanych po 1989 r. oraz ocena potencjalnych korzyści jego utworzenia z wykorzystaniem definicji „instytucji” funkcjonującej w ramach nowej ekonomii instytucjonalnej. Zamierzeniem autorów jest również weryfikacja tezy badawczej mówiącej, iż w warunkach małej świadomości przedsiębiorców, niskiego poziomu kultury samorządności i samodecydowania, rozwiązaniem mogłoby być stworzenie odpowiednich ram legislacyjnych tworzących model powszechnego samorządu gospodarczego odpowiadającego na wyzwania XXI w. Metoda badawcza: W opracowaniu dokonano przeglądu literatury ekonomicznej i prawniczej, wykorzystano metodę dedukcji oraz krytyczną analizę projektów aktów prawnych opracowanych po 1989 r. Wyniki: Wyniki badań projektów ustaw i rozważań w świetle nowej ekonomii instytucjonalnej wskazują na możliwości obniżenia kosztów transakcyjnych, czyli kosztów społecznej koordynacji i kosztów funkcjonowania systemu prawno-ekonomicznego, w wyniku powołania powszechnego samorządu gospodarczego w Polsce.

Background: The research explores the concept of general self-governing business organisations and the purposefulness of its establishment in Poland in the context of selected aspects of new institutional economics. It focuses on the years after 1989 when political reforms contributed to the introduction of a local government system and the development of self-governing organisations of professionals and entrepreneurs, but a general self-governing business organisation was not established. Research purpose: The aim of the research is to identify assumptions of general self-governing business organisation in Poland in the draft laws drawn up after 1989 and to assess its potential benefits from the perspective of new institutional economics’ achievements and the concept of the term “institution”. It also verifies a thesis that because of the limited awareness of entrepreneurs and an underdeveloped culture of self-government and self-determination in Poland, the creation of a legislative framework establishing a model of a general self-governing business organisation addressing the challenges of the 21st c. could be a right solution. Methods: The review of the economic and legal literature, a deductive method, and a critical analysis of draft laws prepared after 1989 are employed. Conclusions: The results of the analysis of draft laws and of deliberations conducted in the context of new institutional economics point to a possibility of reducing transaction costs, i.e., the public cost of coordinating and of the functioning of the legal and economic system, by instituting a general self-governing business organization in Poland.